Paul en de Monumenten: Het Nassaumonument

Vorige keer zagen we monumenten die tot discussies lijden of waar de volkswoede zich op richt. Denk aan koning Leopold II van België, het standbeeld van koningin Elizabeth in Canada en het Nederlands-Indië monument in Amsterdam.

Monumenten zijn geplaatst om een persoon of een gebeurtenis levend te houden. Ze waren altijd bedoeld om te ‘stichten’. Om mensen te leren over een stadgenoot, over iemand die zijn leven gegeven in de oorlog of over de beminde koningin-moeder. Morele deugden sporen ons aan tot goed burgerschap, was de gedachte.

Aha-erlebnis

Monumenten communiceren met de kijker. Bij véél communiceren schiet het zijn doel voorbij. Vandaar dat steeds teruggegrepen wordt naar archetypische vormen: de naald (Egyptische obelisk), de vorst te paard (veldheer zoals Marcus Aurelius in Rome), de hoge sokkel (de held die ver boven ons verheven is en letterlijk hooggeplaatst), de in beeldhouwwerk gevatte foto (strijdbare Wilhelmina). De kijker is zich hier niet van bewust, maar als hij er op wordt gewezen, dan is het een ‘aha-erlebnis’. Eén die uitnodigt tot een fiets- of wandeltochtje.

Bij het fietsen of wandelen of wandelen door de mooie stad Breda hoort een bezoek aan het Valkenbergpark. Hier staat het ‘Nassaumonument’. Begin 1400 – zo lang geleden al! – werd Engelbrecht I ingehuldigd als ‘Heer van Breda’. Een titel die ook nu nog door koning Willem-Alexander wordt gedragen.

Pierre Cuypers

In 1904 besloot het gemeentebestuur van Breda bij het vijfhonderd bestaan een monument te laten vervaardigen om de band van de stad met het geslacht Nassau te eren. En dat is dit monument geworden. Een ontwerp van de beroemd geworden architect van het Rijksmuseum en het Centraal Station van Amsterdam: Pierre Cuypers. In 1905 wordt het Nassaumonument door koningin Wilhelmina onthuld.

Koningin Wilhelmina brengt in maart 1945 een bezoek aan Breda. Boven de rivieren is er dan nog oorlog. Op de markt staat een uitzinnige menigte de vorstin toe te wuiven.

Donatie

Het park Valkenberg in Breda is natuurlijk dé gewijde plek voor Nassau, omdat het vanouds de tuin is van het Kasteel van Breda, het stamslot van de Nassau’s in ons land. En nieuw in deze tijd: het treinstation is de moderne ‘stadspoort’. Dus de reizigers die per trein kwamen, werden buiten meteen door het monument ‘gevangen’.

Op het monument zijn er de wapenschilden van de gemeenten die ooit tot de ‘Baronie van Breda’ behoorden; het reliëf van de aankomst van Engelbrecht en zijn vrouw Johanna, met de burgers van Breda. En dat is de leeuw van Nassau, met koningskroon, het zwaard en het wapenschild van de Baronie. Bij haar vertrek uit Breda op 3 juli 1905 gaf Wilhelmina aan de burgemeester 1000 gulden voor de armen in het algemeen. Een bedrag dat nu een kleine 30.000 euro zou zijn.

Koningin Juliana bezoekt Breda onder andere in 1952. Haar rijtuig passeert het monument. Koningin Beatrix zien we in 2008 bij de opening van het Designmuseum. En beelden uit 2018. Koning Willem-Alexander opent het Gerechtsgebouw.

Winnen!

De koninklijke monumenten zochten we onder andere aan de hand van dít boek: ‘Monumenten van Oranje’ En dat kun je winnen door deze vraag te beantwoorden:

Welke echtgenoot van prins Willem van Oranje ligt begraven in de Grote Kerk van Breda?

Onder de goede inzenders verloten wij elke week een exemplaar van het boek: ‘Monumenten voor Nassau en Oranje’. Stuur uw oplossing voor vrijdag 17 september naar: blauwbloed@eo.nl

Ook kunnen wij de winnaar van vorige week bekend maken! Nel Nuis uit Ridderkerk is de gelukkige en wint het eerste exemplaar. Gefeliciteerd!

Beeld: Wikimedia