Historie: de Tweede Wereldoorlog maakte prinses Juliana zelfstandiger
Op 20 maart 2004 overlijdt koningin Juliana op 94-jarige leeftijd op Paleis Soestdijk. Twintig jaar later zullen velen koningin Juliana herinneren aan de Greet Hofmans-affaire en haar huwelijk met prins Bernhard. Maar wist je ook dat koningin Juliana zich in Noord-Amerika tijdens de Tweede Wereldoorlog bleef inzetten voor Nederland? In de oorlogsjaren ontpopte Juliana zich namelijk tot een zelfstandige vrouw.
Over de Greet Hofmans-affaire is al veel geschreven, maar de werkzaamheden van koningin Juliana (toen nog prinses) tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn niet bij iedereen bekend. Want in Canada zat prinses Juliana allesbehalve stil. Dit wil je weten over die periode.
Ook interessant om te lezen: zo kwam het huwelijk tussen Juliana en Bernhard tot stand.
Besluit om in Canada te verblijven
In mei 1940 vlucht prinses Juliana met haar gezin, bestaande uit prinses Beatrix en prinses Irene, onder begeleiding van prins Bernhard naar Engeland. Omdat men bang is dat Engeland ook door de Duitsers wordt aangevallen, besluit Juliana met haar twee kinderen in juni 1940 in Canada te verblijven. Haar man prins Bernhard en moeder koningin Wilhelmina blijven achter in Londen. Bij aankomst geeft Juliana een toespraak in het gastland waarin ze oproept om "geen medelijden met haar te hebben". "Medelijden is voor de zwakken en ons vreselijke lot heeft ons sterker gemaakt dan ooit tevoren." Het gezin wordt opgenomen in de Canadese gemeenschap in de hoofdstad Ottawa.
Lees verder onder de foto.
Ondanks de grote afstand tot Nederland blijft Juliana betrokken bij de oorlog. Zo geeft de prinses op de verjaardag van koningin Wilhelmina een hoopvolle toespraak aan het Nederlandse volk via de radio. Nog voor het jaar 1940 ten einde is, gaat prinses Juliana over tot actie. De prinses doneert als een van de eersten bloed en stimuleert anderen om hetzelfde te doen. Juliana zal uiteindelijk tot aan haar zwangerschap bloed doneren. Ook vertrekt Juliana naar de Verenigde Staten en brengt in 1940 een bezoek aan het Witte Huis, waar ze logeert op uitnodiging van president Franklin Delano en zijn vrouw Eleanor Roosevelt. Daar bezoekt ze ook het Amerikaanse Rode Kruis en legt connecties die de rest van de oorlog goed van pas kunnen komen. Uiteindelijk zou Juliana president Roosevelt minstens acht keer bezoeken.
Toespraken over de strijd tegen Duitsland
Juliana zit ver weg van het front, maar laat wel van zich horen. De prinses houdt in de oorlogsjaren tientallen toespraken over de strijd tegen Duitsland en die toespraken schrijft zij voornamelijk zelf. Iets wat in goede aarde valt bij de andere landen die de prinses tijdens de oorlog bezoekt. "Zij is een ambassadrice voor het vaderland met de volle inzet van haar wezen en daardoor verkreeg zij goodwill voor Nederland, zowel bij de hoogste als de laagste van elk land dat zij bezocht", zo schrijft auteur Marsman in 1948 in het boek 'Haar werk ging door'. Zo roept prinses Juliana in 1941 vrouwen uit bezette landen op om in actie te komen en spullen en materialen te verzamelen die na de oorlog nodig zullen zijn.
Lees verder onder de foto.
Op 19 januari 1943 wordt prinses Margriet geboren in Ottawa. Om ervoor te zorgen dat Margriet de Nederlandse nationaliteit krijgt, wordt er een speciale wet gemaakt waarin staat dat waar het kind ook wordt geboren, op dat moment Nederlandse grond is. Na de invasie van de geallieerden in Normandië in 1944 lijkt het tij te keren. Er zou snel een einde aan de oorlog komen waarop Juliana begin september 1944 met haar drie dochters weer naar Londen vertrekt. Maar het einde van de oorlog blijft uit en in januari 1945 vertrekt Juliana met haar gezin opnieuw naar Canada.
Lees verder onder de foto's.
Een zelfstandige prinses Juliana
De vrijheid die Juliana in Canada krijgt, zorgt ervoor dat de prinses opbloeit. Voor 1940 was Juliana erg afhankelijk van haar moeder en man, maar na de oorlog is Juliana een zelfstandige vrouw die het heft in eigen handen neemt. "Terwijl Juliana zelfstandiger werd en haar leven na haar zigzagkoers van de jaren dertig een bevredigende inhoud wist te geven, bleef Bernhard haar reduceren tot de moeder van zijn kinderen en tot een hulpkracht in het realiseren van zijn riante levensstijl", zo schrijft Jolande Withuis in het boek 'Juliana'. "Verre van verlegen en besluiteloos, won ze aan competentie en daadkracht en betrad ze op eigen initiatief en op eigen kracht het wereldtoneel. Op het moment dat ze voet aan wal zette in Canada, ontpopte Juliana zich als een rotsvaste troonopvolgster, die wist wat haar taak was", zo schrijft Withuis.
Meer zien van het leven van koningin Juliana? Bekijk dit fotoportret Juliana: Koningin der Nederlanden.
Foto's: Nationaal archief / ANP
