Paul en de Monumenten: Grafmonument Nieuwe Kerk

Sinds eeuwen is in de Nieuwe Kerk in Delft de grafkelder van de Oranjes. Recente bijzettingen vonden plaats in 2002 (prins Claus) en 2004 (zowel prinses Juliana als prins Bernhard). De eerste Oranje die hier zijn laatste rustplaats vond is Willem van Oranje, en voor hem is een bijzonder grafmonument gemaakt.

Lees verder onder de foto.

Willem van Oranje overleed in 1584. In 1609 gaf de Staten-Generaal opdracht tot het vervaardigen van het monument. Veertien jaar later, in 1623, was het monument gereed. De vier vrouwenfiguren symboliseren de deugden van de prins: de weegschaal staat voor rechtvaardigheid, de hoed voor vrijheid, het takje voor kracht en het kerkje voor religie.

Direct voor het monument ligt een grote steen die de trappen afsluit naar de grafkelder. Op deze sluitsteen staat in het Latijn de volgende spreuk: "Hier verwacht Willem I, de Vader des Vaderlands, de wederopstanding." In de loop van de tijd zijn hier ruim 40 Oranjes bijgezet. De eerste keer dat daar bewegend beeld van kon worden gemaakt was in 1962, bij de bijzetting van koningin Wilhelmina. Het Polygooncommentaar doet er verslag van: "Nietig mag dit alles zijn in eeuwigheidslicht, groot is het in de geschiedenis van Nederland." 

De grafkelder – uit 1822 – is met de recente bijzettingen zo goed als vol. Daarom wordt nu een nieuwe kelder gegraven en die is als het goed is in 2022 gereed. Er is dan plaats voor ruim twintig bijzettingen. Overigens is het niet verplicht dat de de leden van de koninklijke familie worden bijgezet in de Nieuwe Kerk. Zo is prins Friso in Lage Vuursche begraven en prinses Christina gecremeerd.

Lees verder onder de foto.

In de kerk vinden we niet alleen het praalgraf van Willem van Oranje. Ook is er een monument voor koning Willem I. De koning abdiceerde in 1840 en ging met zijn tweede vrouw – Henriette d’Oultremont – in Berlijn wonen. Daar is hij in 1843 overleden en hier in Delft bijgezet. De weduwe wilde een tastbare herinnering en liet dit beeld door beeldhouwer Willem Geefs maken. Het was bestemd voor een kasteel in Pruisen, kwam vervolgens in een kasteel bij Aken terecht en in 1901 werd het aangeschaft door het Rijksmuseum die het de Nieuwe Kerk hier in Delft in bruikleen gaf. Het staat boven de grafkelder waar Willem I is bijgezet.

Dit monument doet herinneren aan het dochtertje van de latere koning Willem I. Die moest – in 1806 - vanuit Berlijn vluchten voor oprukkende Fransen. Dochter Pauline stierf tijdens de vlucht. Slechts zes jaar oud. Zij is in het Duitse Freienwalde begraven. Pas een eeuw later, in 1909, werd het graf herontdekt. Koningin Wilhelmina liet Pauline – dat was ook een van haar vier doopnamen – opgraven. In 1911 is zij bijgezet naast de kisten van haar ouders en broers.

Winnen!

In de vorige aflevering was de kijkersvraag: Wanneer werd Wilhelmina ‘koningin’? Koningin Wilhelmina werd op 6 september 1898 ingehuldigd. Door het overlijden van haar vader, op 23 november 1890, werd zij al op tienjarige leeftijd koningin, maar kon het koningschap - vanwege haar minderjarigheid - nog niet uitoefenen. Het goede antwoord is dus: op tienjarige leeftijd of in 1890.

Op 4 september 1948 abdiceerde zij en werd haar dochter, prinses Juliana, koningin. Wilhelmina werd bij haar aftreden weer ‘prinses’. Bij het overlijden van prinses Wilhelmina, op 28 november 1962, werd zij – zoals dat gebruikelijk is – weer aangeduid als ‘koningin’.

De winnaar van het boek ‘Monumenten voor Nassau en Oranje’ is deze week:
Natalie van den Dobbelsteen uit Zoetermeer

De vraag bij deze aflevering is:
De burgemeester van Delft is de zogenaamde sleutelbewaarder van de kelder. Wie is op dit moment de burgemeester van Delft?

Onder de goede inzenders verloten wij elke week een exemplaar van het boek: ‘Monumenten voor Nassau en Oranje’. Stuur uw oplossing voor vrijdag 21 oktober aanstaande naar: blauwbloed@eo.nl

Foto's: ANP