Zo zit dat! Koning verleent vaker gratie dan je denkt
Het komt geregeld voor dat koning Willem-Alexander gratie verleent, zoals dat bij oud-presentator Frank Masmeijer is gebeurd. Dat stelt de Raad voor de rechtspraak in een reactie aan het ANP. Hoe bijzonder het is dat dat gebeurt in een zwaar delict - zoals cocaïnesmokkel, waar Masmeijer voor is veroordeeld - is moeilijk te zeggen. Het ministerie van Justitie en Veiligheid maakt openbaar hoe vaak gratie wordt verleend, maar niet in wat voor zaken dat gebeurt.
Woensdag werd bekend dat Frank Masmeijer gratie kreeg. De 60-jarige oud-presentator, die een straf van negen jaar uitzat voor cocaïnesmokkel, vertelt in De Telegraaf dat hij tot zijn eigen verbazing anderhalf jaar eerder is vrijgekomen uit de gevangenis door een besluit van Willem-Alexander.
Bij gratieverlening wordt de straf die is opgelegd door een rechter kwijtgescholden. De minister van Rechtsbescherming, in het huidige kabinet is dat Franc Weerwind, beoordeelt de verzoeken met een advies van de rechter en het Openbaar Ministerie, zo legt de Rijksvoorlichtingsdienst aan het ANP uit. De minister neemt op basis daarvan een besluit. Tot slot zet de koning een handtekening, waarmee hij onderschrijft dat het besluit volgens de geldende procedures en wet- en regelgeving tot stand is gekomen. De Rijksvoorlichtingsdienst doet geen uitspraken over de grond waarop een besluit is genomen.
Uitzonderlijk
Dat de koning gratie verleent, komt "regelmatig" voor, zegt Lieneke de Klerk, rechter-commissaris en woordvoerder van de Raad voor de rechtspraak. Uit cijfers van het ministerie van Justitie en Veiligheid blijkt dat vorig jaar 657 gratieverzoeken werden gedaan, waarvan er 131 werden verleend. Het jaar daarvoor werden 87 van de 558 gratieverzoeken ingewilligd. Over deze jaren hebben dus ongeveer 1 op de 6 verzoeken tot toewijzing geleid. "Maar in wat voor soort zaken dat gebeurt, weet ik niet", zegt De Klerk. Jaarlijks worden honderden gratieverzoeken ingediend. Dat kan al voor geldboetes vanaf 340 euro. Hoe uitzonderlijk het is dat iemand gratie krijgt voor cocaïnesmokkel, kan De Klerk niet zeggen.
Geert-Jan Knoops, een van de advocaten van Masmeijer, noemde het op NPO Radio 1 "uitzonderlijk" dat iemand gratie krijgt in Nederland. "In dit geval in het bijzonder, omdat meneer Masmeijer toch voor een zeer ernstig feit was veroordeeld, hoewel men altijd zijn betrokkenheid heeft betwist. Dus het is zeker bijzonder", aldus Knoops. Gratie wordt volgens Knoops slechts verleend in "uitzonderlijke gevallen". "Dan moet u denken aan buitengewone humanitaire omstandigheden die niet eerder bekend waren bij de rechtbank of het hof, of omstandigheden die hebben gemaakt dat iemand een totaal ander leven is gaan leiden of gaat leiden."
Gratie aan Cevdet Yılmaz
Het verlenen van gratie gebeurt dus vaker, en ook in 2021 kwam zo'n situatie groot in het nieuws. Toen verleende de koning gratie aan Cevdet Yılmaz. In 1983 werd hij tot levenslang veroordeeld voor het doodschieten van zes mensen in café 't Koetsiertje in Delft. Na bijna 38 jaar kwam hij vrij. Nog zo'n bekend voorbeeld komt uit 1986. Toen verleende toenmalig koningin Beatrix gratie aan Hans van Z., die bijna twintig jaar eerder levenslang had gekregen vanwege drie roofmoorden.
De gratie kwam voor Masmeijer als een grote verrassing. De voormalige NCRV’er werd door een Belgische rechter veroordeeld tot negen jaar cel voor zijn aandeel in een grootscheepse cocaïnesmokkelzaak. Hij zat lange tijd in België vast, maar mocht het laatste deel van zijn straf uitzitten in Nieuwegein. In eerste instantie dacht hij dat hij in de maling werd genomen toen een medewerker van de gevangenis hem vertelde dat hij per direct vrij kwam, zo vertelt hij in De Telegraaf. "Ik kan het nog steeds niet bevatten", aldus de oud-presentator, die grapt dat toen hij wegreed met vriendin Anita, hij tegen haar zei: "Geef maar een dot gas, voordat ze zich bedenken!"
ANP
