Koning open over rol van Wilhelmina in de oorlog
Koning Willem-Alexander stipte maandagavond in zijn toespraak bij de Nationale Dodenherdenking in Amsterdam ook de rol van zijn overgrootmoeder Wilhelmina in de oorlog aan. In zijn historische rede schonk hij speciaal aandacht aan degenen die zich tijdens de Tweede Wereldoorlog en daarna in de steek gelaten voelden, op welke wijze dan ook, ook door de koninklijke familie.
"Medemensen, medeburgers in nood, voelden zich in de steek gelaten, onvoldoende gehoord, onvoldoende gesteund, al was het maar met woorden. Ook vanuit Londen, ook door mijn overgrootmoeder, toch standvastig en fel in haar verzet. Het is iets dat me niet loslaat", aldus Willem-Alexander.
Koningin Wilhelmina vertrok aan het begin van de oorlog, op 13 mei 1940, naar Londen. "Wat we nu weten is dat Wilhelmina helemaal niet het land wilde verlaten. Zij wilde gewoon in Nederland bij haar volk blijven", aldus historica Simone Lamain. De vorstin wilde eigenlijk naar het zuiden van het land met een Britse torpedobootjager, maar dat bleek in die dagen toch niet meer te kunnen. Vervolgens werd er besloten om naar Groot-Brittannië te gaan.
Niet wegkijken
Koningin Wilhelmina vertrok, naar haar eigen oordeel, niet uit lafheid. Maar ze was wel bang. Bang dat haar tocht naar Engeland uitgelegd zou worden als een vlucht. "Zij was de eerste die besefte: mijn vertrek kan als een vlucht worden uitgelegd. En daarom kwam er heel kort na haar aankomst in Londen ook een proclamatie van de regering, waarvan zij lid was, waarin heel duidelijk stond dat de regering niet gecapituleerd is."
In latere jaren is kritiek geuit over het relatieve stilzwijgen van de regering in ballingschap, en ook van koningin Wilhelmina over de vervolgingen en vernietiging van de Joden. Koning Willem-Alexander haakte in zijn toespraak aan op die kritiek: "Oorlog werkt generaties lang door. Nu, 75 jaar na onze bevrijding, zit de oorlog nog steeds in ons. Het minste wat we kunnen doen is: niet wegkijken. Niet goedpraten. Niet uitwissen. Niet apart zetten. Niet 'normaal' maken wat niet normaal is."
Over de rol van koningin Wilhelmina en die van andere Europese koningshuizen tijdens de oorlog sprak Jeroen Snel zaterdagavond in Blauw Bloed met historica en koningshuiskenner Simone Lamain. "Een aantal vorsten zat op de lijn van Wilhelmina. Die vertrokken ook uit hun eigen land. Bijvoorbeeld groothertogin Charlotte van Luxemburg". Maar er waren tijdens de Tweede Wereldoorlog ook staatshoofden die in hun land bleven. "Het bekendste voorbeeld is koning Leopold III van België", aldus Simone Lamain.
Wil je er meer over weten? Bekijk het gesprek hieronder.
Foto's: ANP
