Duivenvoorde en Oranje: een koninklijke band!
Hoe is het om een eeuwenoude band te hebben met de koninklijke familie? Dat is nu te zien op de tentoonstelling Franje en Oranje op Kasteel Duivenvoorde. Om alvast in de sfeer te komen zetten wij de bijzondere geschiedenis van het kasteel op een rijtje.
Duivenvoorde is een charmante zeventiende-eeuwse buitenplaats vlakbij Den Haag. Het is een uniek ensemble van landgoed en kasteel, mét een unieke collectie en een bewonersgeschiedenis die teruggaat tot de vroege dertiende eeuw. Het kasteel is in die tijd nooit verkocht, altijd vererfd. Dat maakt dat de familiecollectie vrijwel altijd op het kasteel is gebleven, en we vandaag de dag acht eeuwen familiegeschiedenis kunnen aflezen in de kasteelvertrekken!
De bewoners van het kasteel – de families Van Wassenaer, Steengracht en Schimmelpenninck van der Oye – hebben altijd een nauwe band gehad met het Huis van Oranje-Nassau. Ze vochten aan de zijde van Willem van Oranje (1533-1584), vervulden hoge politieke ambten in de jonge Republiek, of waren kamerheer of hofdame van een koning of koningin.
Op het kasteel heeft deze eeuwenoude band zijn sporen nagelaten: van een portrettengalerij tot foto's in het archief, en van stadhouderlijk servies tot Oranjezeepjes!
Lees verder onder de afbeelding.
Stil verzet
Arent IX van Wassenaer (1669-1721) en zijn echtgenote Anna Margaretha Bentinck (1683-1763) gaven het architectenbureau van de gevierde Daniël Marot (1660/1-1752) aan het begin van de achttiende-eeuw de opdracht tot de bouw van een bijzondere ontvangstzaal. Marot had al verschillende vertrekken van Paleis Huis ten Bosch gedecoreerd en was een graaggeziene architect bij de hoge adel.
De zaal was bedoeld om te imponeren, en voor dat doel kon een vooroudergalerij met meer dan levensgrote portretten niet ontbreken.
Lees verder onder de afbeeldingen.
Alle portretten kregen een verwijzing naar de Oranjes. Een oranje sjerp, de helm van stadhouder Frederik Hendrik, een oranje baldakijn: de band van de familie Van Wassenaer met de Oranjes moest duidelijk te zien zijn.
Toch is één portret anders dan de rest. Het portret van Arent en Anna Margaretha zelf kreeg geen verwijzing naar de stadhouderlijke familie. En dat was niet zonder reden.
Na het overlijden van stadhouder Willem III (1650-1702) was in Holland het Tweede Stadhouderloze Tijdperk begonnen. De Haagse regenten hadden besloten zonder stadhouder verder te gaan, en de Oranjes verdwenen naar de achtergrond. Als de politiek zeer actieve Arent IX zijn steun van de regenten niet wilde verliezen, kon hij zich niet uitgesproken laten portretteren als Oranjegezind. Toch vormde zijn Marot Zaal stil verzet tegen de anti-Orangistische regentenkliek.
Lees verder onder de afbeelding.
Stadhouderlijk porselein
Stadhouder Willem V (1748-1806) was erevoorzitter van de Verenigde Oostindische Compagnie. In die hoedanigheid kreeg hij van de VOC als dank een 435-delig servies van Meissen porselein. Zoals het de compagnie betaamde, stond op ieder stuk een stadsgezicht van een stad in de Republiek óf in de overzeese gebiedsdelen.
Toen de stadhouder in 1795 moest vluchten voor de Franse inval, nam hij een groot deel van dit door hem zo geliefde servies mee naar Engeland. Een ander deel bleef achter in Nederland en raakte verspreid. In de tweede helft van de negentiende eeuw wisten de eigenaren van Duivenvoorde dertig stuks van dit servies voor hun collectie te verwerven. Een royaal eerbetoon aan vervlogen eeuwen!
Lees verder onder de afbeeldingen.
Hofdame en kamerheer
Op adellijke families werd regelmatig een beroep gedaan om functies aan het Hof te bekleden. Zo werd in 1926 Ludolphine Henriette Schimmelpenninck van der Oye (1891-1965) hofdame honoraire van koningin Emma (1858-1934). Het was haar taak om de koningin-moeder tijdens haar jaarlijkse verblijf in Den Haag in de wintermaanden bij te staan.
Ze organiseerde audiënties en ontvangsten op Paleis Voorhout, legde visites af bij vooraanstaande Haagse dames en begeleidde de koningin-moeder tijdens haar bezoeken aan zorginstellingen, tentoonstellingen en op vakantiereisjes.
Lees verder onder de afbeeldingen.
Niet alleen de freule had een hechte band met de Oranjes. In 1943 besloot haar broer, Willem Anne Assueer Jacob Schimmelpenninck van der Oye (1889-1957), zich te laten portretteren. Als teken van verzet tegen de Duitse bezetter én als teken van zijn connectie met het koningshuis, liet hij zich afbeelden als jagermeester van koningin Wilhelmina (1880-1962). Met in zijn arm de bijbehorende steek mét oranje rozet.
Lees verder onder de afbeelding.
Uit het depot!
In het kasteeldepot bevindt zich een grote verzameling Oranjekeramiek, -textiel én verschillende bijzondere memorabilia, waaronder een asbak met de beeltenis van koning Willem III en een echt Oranjezeepje met een jonge koningin Wilhelmina.
Kasteel Duivenvoorde
Nieuwsgierig geworden naar de band tussen Duivenvoorde en Oranje? Of wil je de Marot Zaal eens met eigen ogen bekijken? Persoonlijke briefwisselingen met de royals? op Kasteel Duivenvoorde is nu de tentoonstelling Franje en Oranje te zien
Beeld: Stichting Duivenvoorde, Voorschoten
