Hoe Farah Diba protesteert in ballingschap
Het is al weken onrustig in Iran. Protesten tegen de streng islamitische regering wakkeren bij velen een hang naar het oude Iran aan. Farah Diba Pahlavi, de weduwe van de laatste sjah van het land, greep het moment aan om de demonstranten moed in te spreken.
Vanuit haar ballingschap in Frankrijk plaatste zij deze week op Twitter een oproep te volharden in het protest. "Jullie bevinden je in een moeilijkere positie dan ik", zo stelt de keizerin, "maar het licht zal de duisternis overwinnen". Wat bedoelt zij hier eigenlijk mee, en wat is nu eigenlijk het oude Iran waarnaar zovelen verlangen?
Voor tienduizenden Iraniërs was het besluit van de Iraanse, streng islamitische regering om benzineprijzen aanzienlijk te verhogen reden om de straat op te gaan en zich uit te spreken tegen hun machthebbers.
De hoogste religieuze leider van Iran, ayatollah Ali Khamenei, ontkende deze week dat de protesten tegen de regering brede steun genieten onder de bevolking. Hij stelde dat ze zijn aangewakkerd door bannelingen van de familie van de verdreven sjah, onder wie Farah Diba. Inmiddels heeft de regering al meer dan duizend mensen opgepakt, is het internet afgesloten en wordt nieuw protest hardhandig neergeslagen.
Een ambitieuze koningin
De hang naar het oude Iran, het 'licht' waarnaar Farah Pahlavi in haar video verwijst, is een hang naar het Iran van vóór 1979: een welvarend land met een sterke pro-westerse koers.
In 1941 was Mohammed Reza Pahlavi (1919-1980) zijn vader opgevolgd als sjah van Iran. In 1959 ontmoette hij de in het westen opgegroeide studente Farah Diba. De vonk sloeg over en nog datzelfde jaar gaven zij elkaar het ja-woord.
De jonge koningin werd een toonbeeld van moderne stijl en mode, en na de geboorte van haar eerste zoon legde zij zich met name toe op cultuur en streed zij voor vrouwenrechten.
Lees verder onder de foto's.
Het Westen
Onder het gezag van de sjah en zijn vrouw groeide de politieke en economische focus van Iran op het Westen en de westerse cultuur.
Het land groeide uit tot een trouwe bondgenoot van Amerika en verschillende andere westerse landen. Ook de Nederlandse koninklijke familie onderhield warme banden met de Pahlavi's.
Lees verder onder de foto's.
Revolutie!
Het vrije, moderne en op het Westen gerichte Iran was echter lang niet voor iedereen een realiteit. Vanaf de jaren dertig werden door de autoriteiten steeds meer onderdelen van de klassieke islamitische cultuur verboden. Zo werd voor vrouwen de sluier verboden en kregen agenten de opdracht hoofddoeken uit te bannen. Daarnaast heerste er armoede onder grote delen van de bevolking, en dat zou een voedingsbodem blijken voor protesten.
In het najaar van 1978 bereikten de spanningen een hoogtepunt. Vanuit verschillende lagen van de bevolking rees onrust, en honderden mensen gingen de straat op om te protesteren tegen Pahlavi en zijn familie. De sfeer sloeg om en al snel werd de roep om vertrek van de sjah steeds groter.
Lees verder onder de foto.
Hoewel de protesten in eerste instantie hardhandig werden neergeslagen door autoriteiten van de sjah, werd zijn positie in het voorjaar van 1979 onhoudhaar. Het neerslaan van de protesten had ervoor gezorgd dat veel westerse bondgenoten hun steun aan de familie opzegden. Farah, de sjah en hun vier kinderen vertrokken uit Iran - naar eigen zeggen voor 'langdurige vakantie' - en keerden nooit meer terug.
Iran werd onder leiding van religieus leider ayatolla Ruhollah Khomeini (1902-1989) een islamitische republiek. Al snel bleek dat ook onder het nieuwe gezag de rechten van verschillende groepen - zoals vrouwen en christenen - sterk werden ingeperkt.
Lees verder onder de foto.
Protesteren in ballingschap
De Pahlavi's sleten hun jaren vanaf de revolutie in ballingschap in verschillende westerse landen.
Farah Pahlavi zette zich vanaf het eerste moment van haar ballingschap in voor de rechten van haar volk. Zij strijdt tot vandaag de dag voor de rechten en vrijheden van minderheden - waaronder vrouwen - en spoort groepen over de hele wereld aan om op te komen voor hun eigen vrijheden.
Foto's: ANP
