Hoezo Blauw Bloed?

Over de herkomst van de uitdrukking 'Blauw Bloed' doen verschillende lezingen de ronde, die elkaar enigszins overlappen. Het gebruik van blauwe kleurstof was eeuwenlang een kostbare aangelegenheid en dus bleef het dragen van kleding in deze kleur voorbehouden aan de rijken. Al in de klassieke oudheid gaf de kleur blauw een zekere status aan. Zo vermeldde Julius Caesar in 55 voor Chr dat de Picten in Engeland hun gezicht en lichaam insmeerden met blauwe verf. De 'Blauwe Mannen' in de Sahara danken hun bijnaam aan de hoofdbedekking die geverfd is met natuurlijke indigo, die een blauwe laag op het gezicht achterlaat – een verwijzing naar hun bijzondere positie. Het zou tot de late Middeleeuwen duren voordat blauwe kleding gemakkelijker en dus goedkoper kon worden gemaakt. De kleur was niet meer exclusief in gebruik bij de adel en andere rijken. Intussen bleef de kleur iets koninklijks houden. In België ontving de koning de hoogste adel in de Salon Bleu. Behalve het exclusieve van de kleur circuleert er nog een andere verklaring voor de relatie tussen de kleur blauw en de hogere kringen: 'Un sang-bleu' (een 'blauwbloed') was in de Middeleeuwen de benaming voor de Franse ridders, die in hun strijdkreet 'bij het bloed van God' de naam Dieu vervingen door 'bleu'. Bleke huid
En dan is er nog de aannemelijke verklaring dat de adel, die zich niet hoefde te verlagen tot werken op het land, derhalve een bleke huid had. De donkere aders in de pols waren daardoor goed zichtbaar. Ook Hans Heestermans, taalwetenschapper en oud-hoofdredacteur van de Grote van Dale, hangt die theorie aan. "Voor de herkomst van de term 'Blauw Bloed' moeten we terug naar de Spaanse uitdrukking 'Sangre azul'. De Engelsen vertaalden dat letterlijk in Blue Blood en wij maakten daar Blauw Bloed van. De Spanjaarden werden lang overheerst door de Moren, die natuurlijk gekleurd waren. Daar kwamen gemengde huwelijken van, en de kinderen die daaruit geboren werden, hadden natuurlijk ook een (licht) gekleurde huid. De oorspronkelijke bevolking had dus een volledig blanke huid, waarbij het blauw van de aderen duidelijk door de huid heen schemerde.” Een aardige verklaring, die volgens Heestermans ook weer "niet 100% sluitend" is.


Tekst: Anneke Verhoeven