Paul en de Monumenten: vijf monumenten ter ere van koningin Emma

Het is maart 1934 en Nederland is in rouw. Koningin-Moeder Emma is overleden. Ze wordt gezien als de redder van de Nederlandse monarchie. Haar rol is van betekenis geweest en zij was geliefd. In een aantal plaatsen worden initiatieven genomen om een monument voor Emma op te richten. Den Haag schrijft een prijsvraag uit en er zijn maar liefst 65 serieuze reacties. Een paar inzendingen worden later in andere plaatsen in Nederland gekozen. Den Haag kiest voor beeldhouwer Toon Dupuis en architect Co Brandes. In juni 1936 vond de onthulling plaats, door koningin Wilhelmina. Het beeld was van kalksteen gemaakt en het kreeg schade door het klimaat én vandalisme. De gemeente Den Haag besloot halverwege de jaren ’90 het beeld te vervangen door een bronzen exemplaar. Dat was klaar in 2001.

Het ontwerp van Lambert Zijl werd niet gekozen in Den Haag, maar Amsterdam had wél belangstelling. In juni 1938 werd het monument onthuld door koningin Wilhelmina in bijzijn van prinses Juliana en prins Bernhard. Het monument is uitgevoerd in het kwetsbare kalksteen. De vrouwenfiguren aan de voorzijde drukken uit dat Emma op handen werd gedragen. De reliëfs aan de zijkant symboliseren bescherming, barmhartigheid, gerechtigheid. In 1997 werd het gerestaureerd.

Wanneer koningin Emma op Paleis Soestdijk verbleef, het was een van haar residenties, ging zij zo nu en dan op zondagmorgen naar de (hervormde) kerk. In de namiddag maakte zij dan doorgaans een rijtoer door Soest en Baarn. Net als Baarn voelde ook Soest zich verbonden met de koningin-moeder. In 1936, ruim twee jaar na haar overlijden, wordt het tienmeter hoge monument onthuld door koningin Wilhelmina. Het gedenkteken is opgetrokken uit bakstenen en is een ontwerp van architect Henk van Beers. Het is voorzien van een medaillon van de hand van Henk Etienne.

Bij al de plaatsen die een monument voor koningin Emma wilden realiseren voegde zich ook Middelburg. Het ontwerp van beeldhouwer Henk Etienne was afgewezen in Den Haag, maar in Middelburg zag men het ‘wel zitten’. De secretaris van koningin Wilhelmina – baron Van Heemstra - sprak bewonderd van “een treffende gelijkenis”.

In september 1937 werd het door koningin Wilhelmina onthuld. In 2020 werd het monument beplakt met posters. Niet gekeerd tegen koningin Emma, maar tegen het Coronabeleid van het kabinet.

Gerrit Jan van der Veen is de maker van het monument in Baarn voor koningin-moeder Emma. Het beeld werd in 1937 door het net getrouwde paar prinses Juliana en prins Bernhard onthuld. In het bijzijn van koningin Wilhelmina. Vergeleken met de eerdere, wat grovere beelden van Emma is dit een meer verfijnde uitvoering van de gestalte van de koningin-moeder.

In de vorige aflevering was de kijkersvraag: De burgemeester van Delft is de zogenaamde sleutelbewaarder van de kelder. Wie is op dit moment de burgemeester van Delft? De vraag was voor veel kijkers gemakkelijk te beantwoorden. We kregen heel veel reacties! Het antwoord op de vraag is: Marja van Bijsterveldt. Sinds 2 september 2016 is zij burgemeester van Delft.

De winnaar van het boek ‘Monumenten voor Nassau en Oranje’ is deze week:

De vraag bij deze aflevering is wat moeilijker dan die van vorige week: Monique Noben

Adelaïde Emma Wilhelmina Therèse Prinzessin zu Waldeck und Pyrmont werd op 2 augustus 1858 op Schloss Arolsen (Duitsland) geboren. Welke nazaat van koningin Emma is de huidige hoofdbewoner van het slot. Prinses Beatrix was in juli 2008 op bezoek bij haar verre neef, zijn vrouw en hun drie zonen. Hoe is zijn naam?

Onder de goede inzenders wordt elke week een exemplaar van het boek: ‘Monumenten voor Nassau en Oranje’ verloot. Stuur uw oplossing vóór vrijdag 28 oktober naar: blauwbloed@eo.nl

Beeld: Wikimedia Commons