Achtergrond: de band tussen koningin Juliana en prinses Beatrix

"De dynastie is gered", zo melden de kranten op 31 januari 1938. Toenmalig prinses Juliana bevalt dan van haar eerste kind, een dochter, en ze noemen haar Beatrix. De naam betekent 'zij die geluk brengt' en is verzonnen door Juliana. In de eerste jaren van Beatrix combineert Juliana het moederschap met haar dagelijkse activiteiten voor het Rode Kruis. In februari 1939 reizen prinses Juliana en prins Bernhard naar Duitsland en Zwitserland voor een wintersportvakantie. Juliana bindt zelf de latten niet onder. Later blijkt waarom, want Juliana is opnieuw in verwachting. Op 5 augustus 1939 wordt haar tweede dochter geboren, Irene.

Lees verder onder de foto.

Werkende moeder

Aan het prille gezinsgeluk komt een einde wanneer Duitsland Nederland binnenvalt. Op 10 mei 1940 vlucht prinses Juliana samen met haar twee dochters het land uit. In een toespraak op 17 juni 1940 zegt zij het volgende op de Canadese radio: "Dan zijn er onze twee kinderen. U zult hen in uw midden zien. Vaak zelfs, want wij willen ons niet afzonderen, dat ligt nu eenmaal niet in onze aard. Ik ben hun moeder en daarom denk ik dat het heel erg lieve kinderen zijn; zij lachen vooral heel gemakkelijk." Later maken prinses Margriet en prinses Marijke het gezin compleet. Prinses Marijke, later prinses Christina, wordt geboren met een oogafwijking.

Lees verder onder de foto.

Terug in Nederland leeft Juliana met haar gezin op Paleis Soestdijk. Juliana wil haar dochters een 'gewoon', sober en zuinig leven geven. "Ze kwam op voor de positie van vrouwen en keerde zich als werkende moeder met nadruk tegen het gangbare beeld dat een goede moeder thuis is bij haar kinderen", zo zegt Jolande Withuis tegen de NOS.

Ook interessant om te lezen: de inzet van toenmalig prinses Juliana tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Grote verschillen

Tijdens de jeugd van prinses Beatrix is er veel onrust in het gezin. Zo zorgt de band van koningin Juliana met Greet Hoffmans voor veel spanning, ook tussen moeder en dochter. Prinses Beatrix kiest namelijk de kant van haar vader, al is dat ook niet even makkelijk. In de biografie Beatrix. Dwars door alle weerstand heen staat de volgende uitspraak van de prinses: “Je bent als twaalfjarig meisje aan de leeuwen overgeleverd. En in die fase loopt je vader achter de meiden aan.” Juliana en Beatrix verschillen ook in de manier waarop ze met de hofhouding omgaan. "Ik houd niet van protocol, dat is gewoon mijn natuurlijke vijand", zegt Juliana in een interview in 1987. Juliana vindt het prima om met 'mevrouw' te worden aangesproken, in plaats van 'Majesteit'.

Lees verder onder de foto.

Beatrix vindt duidelijke regels en de juiste aanspreekvormen wél belangrijk. Zij ziet het protocol als een noodzakelijk onderdeel van de monarchie. Terwijl Juliana bekendstaat om haar moederlijke en eenvoudige persoonlijkheid, heeft Beatrix een reputatie van formaliteit, afstandelijkheid en zelfs arrogantie. Dat komt zelfs in haar studietijd naar voren. Ze wil dat haar medestudenten haar met 'u' aanspreken.

Lees verder onder de foto.

Veranderingen

Wanneer Beatrix in 1980 Koningin der Nederlanden wordt en het stokje van haar moeder overneemt, blijkt hoe groot de verschillen zijn. De hofhouding wordt strakker georganiseerd en tijdens Beatrix' regering komt er een Mediacode, die het privéleven van de vorst en zijn/haar familie moet beschermen. Waar koningin Juliana en prins Bernhard de pers op vakantie in Italië tamelijk veel vrijheid gunnen, kiest Beatrix ook hier voor meer afstand. In haar periode als koningin mag de media kort langskomen om opnames te maken. Vervolgens wil ze ongestoord van haar vakantie kunnen genieten.

Lees verder onder de foto.

Beatrix laat zich in interviews niet veel uit over hoe Juliana is als moeder. Maar tijdens de inhuldiging in 1980 maakt zij een uitzondering. "Lieve moeder, wanneer iets mij in uw reden bij uw inhuldiging als koningin Juliana heel bijzonder heeft getroffen, dan is het wel de zin waarin u met nadruk vaststelde dat voor een koningin haar taak als moeder even belangrijk is als voor iedere andere Nederlandse vrouw."

Beeld: ANP