Maria Theresia van Oostenrijk: de aarts­her­to­gin en koningin die 16 kinderen baarde

Op 13 mei 1717 ziet Maria Theresia van Oostenrijk het levenslicht. Ze is de dochter van keizer Karel VI (1685-1740) en wanneer zijn enige zoon Leopold overlijdt, laat hij de wet aanpassen zodat zijn oudste dochter Maria Theresia in de toekomst de troon kan bestijgen. Ze groeit op als een zelfstandige en zelfbewuste vrouw en weet al van jongs af aan dat zij op een moment haar vader gaat opvolgen. Maar haar vader gaat ervan uit dat haar toekomstige partner het land grotendeels gaat besturen, waardoor Maria Theresia tijdens haar opvoeding helemaal niet leert hoe je een rijk moet besturen.

Huwelijk met Frans I Stefan

In 1736 trouwt Maria Theresia met Frans I Stefan, de hertog van Lotharingen. Een bijzonder huwelijk, want het is er een uit liefde en dat zie je niet veel in die tijd. Door dit huwelijk komt er nieuwe tak aan de Habsburgse dynastie, namelijk het Huis Habsburg-Lotharingen. Het stel begint al snel aan kinderen, in totaal baart Maria Theresia maar liefst zestien kinderen. Een groot gezin is in die tijd niet uniek, ware het niet dat ze in 1740 het stokje overneemt van haar vader die in dat jaar overlijdt. Maria Theresia bestijgt de troon en wordt aartshertogin van Oostenrijk en koningin van Hongarije en Bohemen.

• Waarom was keizerin Elisabeth zo dol op het land Hongarije?

  Waarom was keizerin Elisabeth zo dol op het land Hongarije?

In 1740 heeft Maria Theresia dus een probleem: ze staat aan het hoofd van het Habsburgse rijk, maar heeft geen idee wat ze moet doen. Hierdoor moet ze zichzelf alles aanleren. Later zou ze de geschiedenis in gaan als de enige regerende vrouw in de 650 jaar lange Habsburg-dynastie. In 1756 overlijdt haar man, Frans I Stefan. Maria Theresia is ontroostbaar en loopt tot haar eigen dood in 1780 in rouwkleding. Toch weet ze zonder haar man het rijk te vergroten en wel met haar eigen kinderen.

Lees verder onder de afbeelding.

Kinderen en huwelijkspolitiek

Tussen 1737 en 1756 krijgt Maria Theresia dus zestien kinderen en in die tijd staat zij ook aan het hoofd van het Habsburgse Rijk. De Habsburgers zijn op dat moment een grote koninklijke familie en zij zorgt ervoor dat hun positie nóg beter wordt. Mede door haar vele kinderen. Ze weet namelijk haar dochters strategisch uit te huwelijken. Haar jongste dochter, Maria Antonia, is misschien nog wel het meest bekend. Als Marie Antoinette trouwt zij in 1770 met Lodewijk XVI van Frankrijk.

• Vrouwelijke erfopvolging is anno 2025 nog niet vanzelfsprekend

  Vrouwelijke erfopvolging is anno 2025 nog niet vanzelfsprekend

Maria Theresia probeert dus al haar kinderen (vijf jongens en elf meisjes) te laten trouwen met leden van andere vorstenhuizen. Zoon Jozef trouwt met Isabella van Parma, Leopold trouwt met Marie Louise van Bourbon en Ferdinand Karel trouwt met Maria Beatrice d'Este. Haar dochters krijgt ze iets minder makkelijk aan de man. Dochter Maria Anna blijft alleen vanwege haar slechte gezondheid, dochter Maria Elisabeth kan niet trouwen met Lodewijk XV van Frankrijk omdat ze de pokken krijgt. Een ziekte die twee andere dochters van Maria Theresia overigens fataal wordt.

Lees verder onder de afbeelding.

Huis Habsburg is mede door Maria Theresia's huwelijkspolitiek flink gegroeid. Uiteindelijk komt het rijk ten val bij keizer Karel I in 1918. Hij was de opvolger van keizer Franz Joseph, die vooral bekend is geworden door het bijzondere leven van zijn vrouw keizerin Elisabeth (Sisi).

• Blauw Bloed – Het leven van Elisabeth

  Op 4 juni en 28 augustus geven we een informatieve lezing over het 'echte' leven van Sisi. Mis het niet!

  Koop hier je kaarten

Beeld: © Royal Collection Trust