Vrouwelijke erfopvolging is anno 2025 nog niet vanzelfsprekend

In monarchieën is in wetten vastgelegd wat de regels voor troonopvolging zijn. In Nederland is het zo dat bij overlijden of abdicatie, het koningschap overgaat op de wettige nakomelingen, waarbij het oudste kind voorrang heeft. Dat dit in Nederland dus een vrouw kan zijn, was niet altijd het geval. Sinds 1983 is er geen onderscheid meer tussen zonen en dochters; daarvoor hadden mannen voorrang.

Zij zouden geen koning of koningin worden, maar werden het toch

Lees ook over:

Zij zouden geen koning of koningin worden, maar werden het toch

Eerstgeboorterecht

Ook in veel andere – voornamelijk Europese – monarchieën wordt sinds het einde van de vorige eeuw het eerstgeboorterecht toegepast. Dit betekent dat het oudste kind van de vorige monarch de opvolging krijgt, ongeacht of het een jongen of een meisje is. Voorheen werd vastgehouden aan de Salische Wet, een oud wetboek uit de vierde of vijfde eeuw dat vrouwelijke troonopvolging uitsloot. In 1991 veranderde België de opvolgingswetten waardoor prins Laurent een paar stappen terug moest doen in de lijn van troonopvolging. Het Verenigd Koninkrijk voert deze aanpassing pas in 2013 door, het jaar waarin het eerste kind van prins William en Catherine, de prinses van Wales wordt geboren.

Lees verder onder de foto.

Weinig troonopvolgers in Japan

In Japan doet een oproep van het Comité voor de uitbanning van discriminatie van vrouwen van de Verenigde Naties een hoop stof opwaaien. De organisatie vraagt het land om de huidige regels met betrekking tot de keizerlijke troonopvolging te herzien. Het is echter niet voor het eerst dat dit onderwerp daar ter discussie wordt gesteld. De huidige keizer Naruhito heeft samen met zijn vrouw keizerin Masako een dochter, Aiko. Volgens de huidige wetgeving zal na het overlijden van Naruhito, de troon overgaan naar zijn jongere broer prins Akishino, deze draagt dan ook momenteel de titel kroonprins.

De bestaande wetgeving legde in de beginjaren veel druk op keizerin Masako aan het Japanse hof. Hoewel zij acht jaar na haar bruiloft beviel van een gezonde dochter, bleef de druk vanuit het hof om een mannelijke troonopvolger te baren haar achtervolgen. Dit leidde zelfs tot gezondheidsproblemen.

Lees verder onder de foto.

Uitzondering op de regel

Hoewel prinses Leonor zich nu voorbereidt op haar toekomst op de troon, gaat ook in de Spaanse wet de voorkeur uit naar mannelijke troonopvolgers. Haar vader, koning Felipe, heeft voorrang gekregen boven zijn oudere zussen Elena en Cristina. Aangezien Felipe en koningin Letizia twee dochters hebben en geen zonen, zal prinses Leonor haar vader later opvolgen als staatshoofd.

Lees verder onder de foto.

In Noorwegen is prinses Märtha Louise de oudste dochter van koning Harald en koningin Sonja. Toch is haar jongere broer Haakon kroonprins van het land. Toen Märtha Louise in 1971 werd geboren hadden mannen voorrang op de troon. Die regelgeving is in 1990 afgeschaft, maar niet met terugwerkende kracht. Prinses Ingrid Alexandra wordt als beoogde troonopvolger het eerste vrouwelijke staatshoofd van het land Noorwegen zoals we het nu kennen.

Lees verder onder de foto.

Uitgesloten

In Liechtenstein is alleen het mannelijke nageslacht gerechtigd tot de troon, waardoor vrouwen worden uitgesloten. Enkele jaren geleden uitte erfprins Alois zich nog over deze kwestie in het vorstendom. Maar als het aan hem ligt, blijft het ondenkbaar dat vrouwen daar ooit de troon zullen bestijgen. Ook in Jordanië en Marokko zijn vrouwen wettelijk uitgesloten van het staatshoofdschap.

Erfprins van Monaco

Ook in het vorstendom Monaco wordt nog steeds vastgehouden aan het traditionele gebruik om mannen voorrang op de troonopvolging te geven. Zo is het oudste kind van de vorst van Monaco, prins Rainier en prinses Grace, een dochter; prinses Caroline. Iets meer dan een jaar was Caroline de beoogde troonopvolger van Monaco totdat haar broertje prins Albert werd geboren. Hij kreeg als man voorrang op de troon. Dit principe geldt nog steeds, zo bleek bij de geboorte van zijn eigen kinderen in 2014. Hoewel prinses Gabriella als eerste werd geboren, is prins Jacques de erfprins van Monaco. Ook al heeft Albert een oudere zoon Alexandre, alleen de kinderen uit een wettig huwelijk worden erkend in de lijn der troonopvolging.

Beeld: ANP