Wie was Marie-José, de laatste koningin van Italië?

Op 4 augustus 1906 werden de latere koning Albert I en koningin Elisabeth ouders van een dochter: Marie José Charlotte Sophie Amélie Henriette Gabrielle. Ze had twee broers: de latere koning Leopold en Karel. Al vanaf het begin werden de kinderen onderworpen aan het koninklijke lot dat hen later stond te wachten. De Belgische troon zou ze nooit bestijgen, maar de Italiaanse daarentegen wel.

Sprookje

Net als in de meeste adellijke kringen in die tijd werd er op jonge leeftijd gezocht naar een geschikte huwelijkskandidaat voor prinses Marie-José. Die vond haar moeder Elisabeth in de oudste zoon van koning Victor Emanuel III van Italië en koningin Helena. Umberto (1904-1983) was de kroonprins die ooit over het Italiaanse rijk zou gaan heersen. Marie-José groeide dan ook op met het besef dat zij later aan zijn zijde zou komen te staan. Ze was dan ook regelmatig in Italië te vinden om daar te gaan ‘studeren’. Ook vanuit het Italiaanse koningspaar was Marie-José de gedroomde schoondochter: ze was katholiek, koninklijk én rijk. De jonge prinses werd op slag verliefd, helaas voor haar was dat niet geheel wederzijds. Toch werd hij gedwongen tot een huwelijk om de monarchie veilig te stellen en de twee stapten op 8 januari 1930 in het huwelijksbootje.

Lees verder onder de post.

Ongelukkig huwelijk

Voor haar huwelijk vertrok Marie-José naar Italië. In het land was sinds 1922 Benito Mussolini aan de macht en maakte het fascisme zijn opmars. Hij drong erop aan om haar naam Italiaanser te maken, waardoor ze Maria van Piëmont genoemd werd. Ook haar huwelijk met Umberto was niet bepaald een warm bad te noemen. Het werd haar al snel duidelijk dat hij enkel met haar getrouwd was om aan zijn huwelijkse en koninklijke plicht te voldoen en daarnaast zijn avonturen buiten de deur zocht. Ondanks het ongelukkige huwelijk werd het echtpaar ouders van vier kinderen: Maria Pia (1934), Victor Emmanuel (1937-2024), Maria Gabrielle (1940) en Maria Beatrix (1943).

Lees verder onder de foto.

Politieke inmening

Marie-José wilde meer dan enkel aan het hof gekluisterd blijven; ze wilde zich mengen in de Italiaanse politiek. Ze was het verre van eens met het gedachtegoed van Mussolini en probeerde zich tegen zijn ideeën te keren. Marie-José volgde het voorbeeld van haar moeder, koningin Elisabeth, en zette zich in voor goede doelen zoals het Rode Kruis. In tegenstelling tot in België bracht dat haar weinig populariteit, vanwege haar vooraanstaande positie binnen de Italiaanse koninklijke familie. Ook over Adolf Hitler, die in de jaren dertig van de twintigste eeuw zijn opmars maakte, was Marie-José niet te spreken. Andersom was dat wel het geval; de dictator viel als een blok voor haar blauwe ogen. Ze maakte van dat gegeven gebruik om informatie door te spelen aan haar broer Leopold III, die inmiddels koning van België was geworden.

Tekst gaat hieronder verder.

• Koningin Astrid 90 jaar geleden overleden: zo verloor België plots haar favoriete royal

  Koningin Astrid 90 jaar geleden overleden: zo verloor België plots haar favoriete royal

Weggestuurd

Ondertussen bevond Marie-José's man, kroonprins Umberto, zich in een lastig parket. Mussolini maakte hem opperbevelhebber van de Italiaanse strijdkrachten in de oorlog met het Verenigd Koninkrijk. In het diepste geheim maakte ze plannen om een staatsgreep voor te bereiden, maar het bleef enkel bij gesprekken. Pas in 1943 zag koning Victor Emmanuel III in dat Mussolini weinig goeds deed voor het land en stuurde hem weg. Ondertussen moest ook Marie-José haar koffers pakken zodat zij zich niet met haar schoonvader kon bemoeien. Ze vertrok met haar kinderen naar Zwitserland, waar ze twee jaar zou blijven.

Lees verder onder de foto.

Meikoningin

Na de oorlog besloot ze om te voet naar Italië te gaan, zonder haar kinderen. Ze kwam terecht in een verscheurd land met een volk dat boos was op de koninklijke familie vanwege de banden met Musolini. Het kwam zelf niet in Victor Emmanuel III op om af te treden, toch kon hij niet anders op aandringen van zijn zoon Umberto. Daardoor werden Umberto en Marie-José op 9 mei 1946 koning en koningin van Italië. Toch duurde de regeerperiode niet lang. Op 12 juni datzelfde jaar werd het koningspaar afgezet na een referendum; het Italiaanse volk zat niet meer op een monarchie te wachten. Ze werd daarna ook wel de 'Meikoningin' genoemd, naar haar enkele regeermaand. Er gingen geruchten dat ze daar wel mee kon leven en dat ze zelfs tegen het koningshuis heeft gestemd bij het referendum.

Lees verder onder de foto.

Marie-José vertrok weer met haar kinderen naar Zwitserland, Umberto verhuisde naar Portugal. Ze leefde gescheiden van haar man, maar ze gingen officieel nooit uit elkaar. Uiteindelijk overleed ze in 2001 aan longkanker.

Beeld: ANP / Nationaal Archief / Instagram @oldtimeroyal