Mauritshuis opent nieuwe openstelling 'Johan Maurits en het Mauritshuis'

Het Mauritshuis is gebouwd als woonhuis in opdracht van graaf Johan Maurits van Nassau-Siegen (1604-1679), een kleinzoon van de broer van Willem van Oranje. Vandaar ook de naam, letterlijk Maurits’ huis. Johan Maurits had als gouverneur-generaal van Nederlands-Brazilië een belangrijke rol in de trans-Atlantische slavenhandel. Zijn aandeel aan ons nationale verleden maakt hem tot een controversieel figuur.

Nederland veroverde het noordoosten van Brazilië, voorheen eigendom van de Portugezen, in 1630. Dit gebied zat vol suikerplantages. Johan Maurits bestuurde de kolonie van 1636 tot 1644. Tijdens zijn bestuur werden minstens 24.000 slaafgemaakte Afrikanen naar Brazilië vervoerd. Geld dat hij hiermee verdiende, gebruikte hij onder andere om de bouw van het Mauritshuis te betalen. 

Het museum kreeg regelmatig de vraag of het niet van naam moest veranderen, maar dit hebben ze niet overwogen. In plaats daarvan kiest het Mauritshuis ervoor het eigen verhaal completer te maken, om zo de historische waarde van het museum te versterken. 

Lees verder onder de foto.

Door verschillende werken samen te brengen op de eerste verdieping krijgt de bezoeker de mogelijkheid om aan het begin van het bezoek een beeld te vormen van de achtergrond en naamgever van het Mauritshuis. Het museum hoopt zo ook een breder publiek het gevoel te geven dat hun geschiedenis vertelt wordt.

De openstelling is permanent en bestaat daarom alleen uit stukken afkomstig uit de eigen collectie. Deze stukken verbeelden vaak een idealistisch plaatje van de kolonie en het beeld dat de kunstenaar wilde scheppen van de slavenhandel. In de tekst naast de schilderijen wordt daarom uitgelegd welk doel de schilder voor ogen had, om zo ook de bezoeker te wijzen op wat de schilder juist niet heeft afgebeeld.

Lees verder onder de foto.

Kunstliefhebber

Johan Maurits was een groot kunstliefhebber die kunstenaars en wetenschappers meenam naar Brazilië. Een van de kunstwerken in de zaal is geschilderd door zo’n kunstenaar. Frans Post was samen met Johan Maurits in Brazilië en werd de eerste Europeaan die een landschap van Brazilië schilderde. Dit landschap is te bezichtigen in de zaal.

Lees verder onder de foto.

Zo wordt er bij een portret van Maria I Stuart uitgelegd dat zij is afgebeeld met een zwart jongetje om bewust Maria’s blanke huid te benadrukken. Zwarte jongetjes komen regelmatig voor op schilderijen uit Maria’s tijd. Zij dienden als een 'exotische' accessoire. Het is vrijwel altijd onbekend wie deze jongens waren, waar ze vandaan kwamen en wat er van hen geworden is.

Lees verder onder de foto.

Bij een portret van een driejarig meisje wordt uitgelegd dat er op de stoel naast haar suiker afkomstig uit Brazilië is afgebeeld. Hoewel de harde realiteit van de suikerrietplantages niet geschilderd werd door Nederlandse meesters in de 17e eeuw is er een bijna onzichtbare link tussen het suiker op de stoel en de slavernij. Nu wordt er stilgestaan bij de afkomst van dit suiker, dat als een luxeproduct de rijkdom van de ouders van het kind weergeeft. 

Lees verder onder de foto.

Johan Maurits werd uiteindelijk ontslagen door de West Indische Compagnie vanwege financiële kwesties. Mede hierdoor bleef zijn aandeel in de slavenhandel lang onderbelicht.  

Het Mauritshuis besteedde al eerder aandacht aan dit deel van het leven van Johan Maurits met de tentoonstelling Bewogen Beeld – Op zoek naar Johan Maurits in 2019. Na deze tentoonstelling startte het onderzoeksproject Revisiting Dutch Brazil and Johan Maurits. Uit dit onderzoek bleek dat Johan Maurits slaafgemaakte Afrikanen Brazilië in smokkelde en doorverkocht en hier als particulier geld aan verdiende.

Een onmiskenbaar deel van zijn verhaal en dat van het museum dat vanaf deze week een rechtmatig onderdeel uitmaakt van de expositie.