Prinses Beatrix oog in oog met Willem van Oranje

Het waait hard wanneer de verslaggevers van Blauw Bloed de Oude Maas oversteken in de richting van Dordrecht. Hoe anders moet dat ruim vierhonderd jaar geleden zijn geweest toen de vertegenwoordigers van twaalf Hollandse steden hier in de zomer van 1572 aanmeerden.

Op aandringen van prins Willem van Oranje kwamen zij in Dordrecht samen om zich te organiseren voor twee gezamenlijke doelen: verzet tegen de Spaanse tirannie en het beteugelen van de onrustige Watergeuzen. 

Lees verder onder de afbeelding. 

Het begin van de Nederlandse Opstand

Het was 1572. Op 1 april van dat jaar was in Den Briel in naam van de prins van Oranje de Opstand tegen de Spanjaarden ontketend. Steeds meer Hollandse steden sloten zich aan bij de opstandige Watergeuzen. De steden begonnen een strijd tegen de willekeur en onderdrukking van het Spaanse gezag en tegen het katholicisme in de Nederlanden. Onder de eerste steden: Dordrecht. 

Vanaf dat moment werd ook de roep om verenigde opstand tegen Spanje groter. Willem van Oranje besloot zich op te werpen als leider van het verzet en in juli 1572 vroeg hij de twaalf belangrijkste Hollandse steden om steun. Hij wilde het groots aanpakken. Het plan van de prins: een leger van zevenduizend ruiters en vijftienduizend voetsoldaten. 

Lees verder onder de afbeelding.

De eerste vrije statenvergadering

Hiervoor was geld nodig. Wat er volgde was revolutionair. De prins riep de eerste vrije statenvergadering bijeen in Dordrecht. Bijzonder, aangezien het recht dit te doen alleen was voorbehouden aan de koning, of diens vertegenwoordiger. 

Willem van Oranje werd benoemd tot stadhouder van Holland, Zeeland en Westfriesland. Hiermee werd de algemeen verafschuwde hertog van Alva (1507-1582) als vertegenwoordiger van de Spaanse koning in de Nederlanden buitenspel gezet en de prins erkend als de formele plaatsvervanger van de Spaanse koning. 

Daarnaast zeiden de twaalf steden ook hun financiële en bestuurlijke steun toe aan de prins. Er kon een begin worden gemaakt met de strijd tegen de Spanjaarden. Een strijd die nog tachtig jaar zou duren.

Godsdienstige tolerantie

Hoewel de Watergeuzen het katholicisme het liefste met wortel en tak wilden uitroeien, dacht de prins van Oranje daar anders over. Hij wilde vrijheid van religie, voor zowel de Gereformeerden, als de Katholieken. Aan het einde van de statenvergadering werd door de steden gesproken over de kwestie van religie. Geweld op basis van religieuze gronden werd afgezworen en de steden besloten dat iedereen mocht denken wat hij dacht, geloven wat hij geloofde, en mocht zijn wie hij was. 

Wy willen een yegelyk wie hy sy, der Roomse of der Evangelise Regeligie toegedaan, so verre hy hem vredelyk draegt, in syn gegeel sal blyven onbeschadigt

- Brief van Willem van Oranje aan zijn broer Jan van Nassau, 25 juli 1572. 

In de voetsporen van de prins

Op de plek waar in 1572 de eerste vrije statenvergadering plaatsvond, werd vandaag het beeld van de prins onthuld. Het is bijzonder om door de Dordtse Hofstraat te lopen, precies op de plek waar Willem van Oranje ooit ook liep en de vertegenwoordigers van de twaalf steden ruim vierhonderd jaar geleden vergaderden over de toekomst van de Nederlanden. 

Maar het was nog meer bijzonder om te zien hoe prinses Beatrix in de voetsporen trad van de prins, en niet alleen letterlijk. Professor Tamse, voorzitter van de Prins Willem de Eerste Herinneringsstichting, memoreerde in de bijeenkomst voorafgaande aan de onthulling aan de gelijkenissen tussen de prinses en haar voorvader. Een familiegeschiedenis, "een gevoel voor gemeenschapszin en een afschuw tegen gesloten systemen en harde tegenstellingen" is wat de prinses en de prins samen delen, zo stelde Tamse.

De herinnering aan Willem van Oranje leeft onverminderd voort.   

Beeldmateriaal: ANP / Rijksmuseum Amsterdam