30 jaar koning Harald: een terugblik
Op 17 januari 1991 bestijgt Harald de Noorse troon. Vandaag precies dertig jaar geleden: een ivoren jubileum. Helaas wordt het feestje niet uitgebreid gevierd in verband met de coronacrisis. Toch is het een mooi moment om terug te blikken op dertig jaar koning Harald V.
De inwijdingsceremonie
Harald kwam op 17 januari 1991 op de troon door het overlijden van zijn vader koning Olav (87). "Hij was het eerste slachtoffer van de Golfoorlog omdat hij tijdens het tv-kijken een hartaanval kreeg", vertelde Harald vijf jaar geleden over het sterven van zijn vader. De Golfoorlog was net die dag uitgebroken. "Hij was er heilig van overtuigd dat het de Derde Wereldoorlog was die uitbrak en hij wilde er geen deel van uitmaken."
Harald zelf was knap nerveus, zo vertelde hij later. Het was dan ook een grote verantwoordelijkheid. "Ik was een beetje bang. Zo kun je het wel zeggen. Om helemaal eerlijk te zijn, was ik er vrij zeker van dat ik het niet zou redden. Hij was ongelooflijk populair", aldus Harald in een interview. Daarna is hij echter in zijn rol gegroeid.
Harald werd op 23 juni 1991 samen met koningin Sonja in Nidaros-kathedraal in Trondheim ingewijd. De kroonjuwelen van Noorwegen, bestaande uit onder andere de kronen van de koning en de koningin, waren voorafgaand aan de ceremonie in de kathedraal geplaatst, naast de tronen die stammen uit het jaar 1818.
Bekijk hieronder een video van de inwijding.
Sonja
Haralds grote steun en toeverlaat is zijn echtgenote Sonja. Het liefdesverhaal van Harald en Sonja is één van de meest romantische van alle koninklijke liefdes. Wil je daar graag meer over lezen? Dat kan hier.
Koningin Sonja moest in het begin wel haar weg vinden. Noorwegen had namelijk al 53 jaar geen koningin meer gehad. Olav was weduwnaar toen hij koning werd en zijn vader Haakon VII was bij zijn dood in 1957 al negentien jaar weduwnaar. Dat ook zij royaal in haar opdracht is geslaagd, maakte de regering bij het zilveren regeringsjubileum duidelijk door heel nadrukkelijk te spreken van het jubileum van koning én koningin. Noorse media hadden het in de aanloop naar zondag dan ook over het dertigjarig regeringsjubileum van het koningspaar.
In 2018 vierden de twee alweer hun gouden huwelijksjubileum.
Familieman
Harald en Sonja hebben twee kinderen: kroonprins Haakon en prinses Märtha Louise. Inmiddels is Harald ook de trotse grootvader van vijf kleinkinderen: Maud Angelica Behn, Leah Isadora Behn, Emma Tallulah Behn, prinses Ingrid Alexandra en prins Sverre Magnus.
Antarctica en de Amazone
Koning Harald is de enige regerende vorst die ooit voet aan wal van Antarctica heeft gezet. Op 77-jarige leeftijd bezocht de koning Antarctische gebieden in Noorwegen en maakte daar een speciale stop bij de kust van Prins Harald: 20 meter hoge ijskliffen die naar hem vernoemd zijn. Hij bleef drie dagen op het koude en onherbergzame continent, waar hij alles wilde leren over het ijs- en klimaatonderzoek van Noorwegen.
Het klimaat is belangrijk voor Harald. Hij besteedt regelmatig aandacht aan het onderwerp en bezocht in 2013 Yanomani-indianen in het Amazonegebied. Later zei hij over dat bezoek dat ''we veel kunnen leren van de mensen die zo dicht bij de natuur wonen, zodat we kennis kunnen krijgen hoe om te gaan met de uitdagingen voor het milieu.”
De zeilkoning
Haralds allergrootste uitlaatklep is zeilen. Als tienjarige zeilde hij al zijn eerste regatta. Zeilen is deel van wie hij is en hij heeft in navolging van zijn vader wijlen koning Olaf - die in 1928 goud won bij de Olympische Spelen in Amsterdam - driemaal deelgenomen aan de Olympische Spelen.
Goede vrienden
Harald kan het goed vinden met zijn generatiegenoot prinses Beatrix. Zij koos Harald dan ook als peetoom van haar tweede zoon, Friso. Ook met Willem-Alexander is de band hecht.
Harald is Ridder Grootkruis in de Orde van de Nederlandse Leeuw.
Zichtbaar
Harald is een zichtbare koning. Door de jaren heen heeft hij zichzelf altijd laten zien tijdens nationale crises zoals Nyttårsorkanen (een hevige storm op Nieuwjaarsdag in 1992), de aanslagen in Noorwegen op 22 juli 2011 en zeer recentelijk na de aardverschuiving in Gjerdrum in 2020.
Zijn betrokkenheid bij dit soort rampen heeft hem zowel nationaal en internationaal veel bewondering en waardering opgeleverd.
Populair
Koning Harald is geliefd in zijn land, blijkt uit verschillende peilingen uit het verleden. In 2018 bijvoorbeeld werd ter gelegenheid van zijn 80e verjaardag een onderzoek gehouden waaruit bleek dat 8 van de 10 Noren voor het koningshuis zijn. De grootste steun voor de koning was destijds onder jongeren.
Een moderne vorst
Samen met Sonja en kroonprins Haakon heeft Harald zich tijdens zijn regering ingezet voor de modernisering van het koningshuis. Harald gaf zijn twee kinderen, in tegenstelling tot zijn eigen vader destijds, dan ook meteen toestemming om te trouwen met burgers. Ook heeft Harald het Noorse koningshuis meer opengesteld naar de buitenwereld en de Noorse media. Harald is tevens de eerste vorst die een groot deel van zijn paleizen openstelt voor toeristen.
Harald is progressief en pro-emigratie. Ondanks de gevoeligheid van het onderwerp kiest Harald ervoor om zich hierover uit te spreken. Zo gaf hij in 2016 een emotionele speech waarin hij verklaarde dat volgens hem "thuis is waar het hart is".
Niet langer heilig
Tijdens zijn regering hebben er ook moderniseringen van het koningschap zelf plaatsgevonden. Zo is Harald sinds 2012, volgens de grondwet, niet meer het formele hoofd van de kerk van Noorwegen en sinds 2018 is zijn constitutionele status als koning niet langer heilig. Harald bezit wel nog zijn soevereine immuniteit. Dat betekent dat ministers verantwoordelijk voor hem zijn.
Broze gezondheid
De afgelopen jaren heeft Harald steeds meer last van zijn gezondheid. Harald heeft zelfs al een aantal keer zijn plichten als vorst niet kunnen nakomen vanwege gezondheidsproblemen. Zo leed Harald tussen december 2003 en april 2004 aan blaaskanker en lag hij in 2020 in het ziekenhuis voor de vervanging van een hartklep. Kroonprins Haakon diende in deze periodes als regent.
Coronacrisis
In zijn nieuwjaarstoespraak stipte Harald het jubileum kort aan. "In januari zijn we al dertig jaar koning en koningin", sprak hij ook voor zijn vrouw koningin Sonja (83). "Al die tijd heeft het reizen door Noorwegen en het ontmoeten van mensen ons de grootste vreugde gegeven. We hebben deze bijeenkomsten erg gemist." Maar dat niet alleen. "De koningin en ik missen net als andere grootouders het knuffelen van onze kinderen en kleinkinderen."
De coronacrisis is voor Harald een lastige periode. Als hartpatiënt en 80-plusser valt hij in de risicogroep en loopt hij dus extra gevaar om ernstig ziek te worden. De koning, die bekend staat om zijn zichtbaarheid en betrokkenheid, is al twee keer in quarantaine gegaan. Wel geeft Harald, net als veruit de meeste van zijn collega's, een speech tijdens de eerste lockdown om het Noorse volk toe te spreken.
Onlangs zijn hoge leeftijd en broze gezondheid is het voor koning Harald geen optie om te stoppen. Hij peinst er niet over om zijn ‘eed aan de grondwet’ te verbreken. Die is voor het leven, vindt hij. Volgens Harald weegt leeftijd niet zwaar op zijn schouders. "Ik dacht altijd dat degenen die 80 waren oud zijn, maar ik voel me zelf niet oud. Leeftijd is maar een getal", zei de koning in een interview met de Zweedse NTB in 2017.
Foto's: ANP / kongehuset.no
