Ga naar submenu Ga naar zoekveld

De 18e verjaardag van prinses Beatrix

4 december 2021 · Leestijd 8 min

Op dinsdag 7 december hoopt prinses Amalia 18 jaar te worden. Er zijn door Claudia de Breij en Peter Rehwinkel boeken geschreven over deze gebeurtenis en verschillende televisieprogramma’s zullen aandacht aan deze bijzondere verjaardag schenken.

Peter Rehwinkel is waarnemend burgemeester van de gemeente Dijk en Waard én is staatsrechtdeskundige. Het boek dat onlangs van hem uitkwam heeft de titel 'Amalia, de plicht roept'. Met Peter Rehwinkel bezoeken we in Blauw Bloed de Zuid-Franse stad Orange. Prinses Amalia is de eerste vrouw die de titel 'Prinses van Oranje' (Orange) mag dragen.

Je hoort er meer over in de onderstaande video.

Tot 1665 werden prinsen van Oranje in Orange ingehuldigd. Prinses Amalia zal binnengeleid worden bij de Raad van State. Wat is die Raad?

Peter Rehwinkel vertelt er in onderstaande fragmenten meer over.

Over Amalia kunnen we dus in deze dagen in verschillende media veel lezen, zien en horen. Wij gaan terug naar 1956, naar de 18e verjaardag van de grootmoeder van Amalia: Prinses Beatrix.

Dinsdag 31 januari 1956 was de dag. Televisie staat in de jaren '50 in de kinderschoenen. De eerste uitzending was op 2 oktober 1951. Er is maar één zender. Op de avond van de verjaardag van Beatrix komt de NTS (Nederlandse Televisie Stichting) met een aangepast programma. Om 20.00 uur is de opening door minister-president Willem Drees. Vervolgens 'Herinneringen aan januari 1938', 'Achttien parels aan haar Kroon' en 'Beatrix 18 jaar'. Om 22.25 uur sluit de zender.

Galadiner

Koningin Juliana en prins Bernhard organiseren een galadiner ter ere van hun oudste dochter. Dat zal plaatsvinden op zaterdagavond 4 februari 1956 in de Troonzaal van het Paleis op de Dam in Amsterdam. Gasten zijn, naast prinses Beatrix, onder anderen: prinses Wilhelmina, de leden van het kabinet, de voorzitters van de Eerste- en Tweede Kamer, de ministers van Staat, de vicepresident van de Raad van State, de gevolmachtigde ministers van Suriname en de Nederlandse Antillen, de leden van de Raad van Voogdij, de bevelhebbers van de krijgsmacht en de hofhouding. Bij elkaar een tafel met zo'n zestig personen.

Op die bewuste zaterdagmorgen komt minister van Justitie Leendert Donker te overlijden. Het diner wordt geannuleerd. Er wordt een nieuwe datum gevonden en dat wordt zaterdagavond 25 februari. Prinses Wilhelmina laat aan haar secretaris Thijs Booy weten: "Ik wil u even melden dat ik naar Amsterdam ga ... het is een hele gebeurtenis voor me." Thijs Booy schrijft het op. In zijn boek 'Het is stil op Het Loo' komt hij terug op deze ook voor Wilhelmina bijzondere avond.

Lees verder onder de foto's.

De prinses spreekt het vermoeden uit dat het de laatste keer zal zijn dat ze zich zal kleden voor een galafestijn: "De laatste keer in mijn bestaan dat ik een diadeem draag." Ze is er zich tevens van bewust dat ze een nogal koele uitstraling heeft: "Ik zal die indruk ook wel maken. Maar ik zeg u, aan die hele grote tafel zal er niemand zo intens bewogen zijn als ik."

Met de 18e verjaardag van haar kleindochter Beatrix denkt Wilhelmina terug aan haar eigen 18e verjaardag. "Mijn vader was er niet meer en ik moest gaan regeren. Mijn kleindochter gelukkiger, haar voorgangster (koningin Juliana, red) leeft nog en voor haar is de volgende week net als de vorige … Al die autoriteiten zullen er niets van begrijpen. Toen die 18 werden, waren ze student. Ik ging wetten verkennen."

Gemengde gevoelens

uitnodiging.jpg

Koningin Juliana en prins Bernhard moeten bij het diner met gemengde gevoelens hebben aangezeten. Al jaren sleept de 'Kwestie Soestdijk' zich voort. Die kwestie heeft onder andere te maken met de aanwezigheid van gebedsgenezeres Greet Hofmans. Haar optreden, aanvankelijk voor de genezing van de oogaandoening van prinses Marijke, leidt tot grote spanningen tussen Juliana en Bernhard en de hofhouding onderling. Er is sprake van een groep die achter Bernhard staat en een die heilig gelooft in Greet Hofmans; het Juliana-kamp.

Hofmans krijgt 'doorgevingen' van 'boven' en geeft die rechtstreeks door aan koningin Juliana; die staat daarvoor open. Bernhard en zijn hofhouding, maar ook het kabinet moeten niets van deze 'Raspoetin aan het hof' hebben. Er volgt een jarenlange strijd. Op 21 februari 1956, vier dagen voor Beatrix’ galadiner, schijft de secretaris van Juliana, Walraven van Heeckeren, in zijn dagboek dat er weer "reuze keet" is. Juliana verzucht dat zij "het gedonder" er niet meer bij kan hebben en besluit niet meer samen met haar man te eten en niet meer samen uit te gaan.

Lees verder onder de uitnodiging.

Een officieel portret van de 18-jarige prinses.
Een officieel portret van de 18-jarige prinses.

Op de bewuste zaterdag – 25 februari – zijn de koningin en prins tóch samen in het Paleis op de Dam; alsof er niet aan de hand is. Het menu is ganzenlever met truffel, heldere bouillon met groenten, pasteitjes met oesters en kreeftensaus, borsten van kapoen (haan, red) met verschillende groenten, amandelijs met likeur en vruchten. Een 'strijkje' van de Marinierskapel zorgt voor de muziek. Hongaarse melodieën, Weense melodieën en een Zigeunerlied van De Maurizi staan op het programma.

Koningin Juliana houdt een toespraak: "Lieve Trix, achttien jaar is nog een heel jonge leeftijd. Men is gelukkig al wel volwassen, maar gelukkig nog niet meerderjarig, laat staan stemgerechtigd." Juliana bedankt haar moeder "hier tot mijn grote vreugde aanwezig" voor de wijze waarop zij "vijftig jaren, waaronder ondenkbaar zware" het land heeft gediend. "Jij en ik kunnen nooit genoeg dankbaarheid opbrengen voor haar groot voorbeeld."

Lees verder onder de foto.

Juliana staat ook stil bij de opvoeding. Ze spreekt uit dat haar ouders (koningin Wilhelmina en prins Hendrik, red) in hun grote plichtsgevoel haar hebben voorbereid en met de nodige kennis wisten uit te rusten. Juliana zat op een privéschool en mocht even aan het studentenleven ruiken, maar geen studie afmaken. "Maar" zegt ze erbij, mijn man en ik gaan het anders doen. Wij willen een "normale" school voor onze dochters "opdat zij op een normale manier een studie kunnen kiezen en volgen. Wij willen hun het recht geven zodoende voor zichzelf en de wereld hun gaven te bewijzen en bij eerlijk falen hun pogingen daartoe te mogen hernieuwen. Of onze keuze goed is geweest, weet ik niet."

Een van de aanwezigen is Joseph Luns. Minister van Buitenlandse Zaken. Luns heeft – zo schrijft biograaf Albert Kersten - alles uit de kast getrokken wat onderscheidingen betreft. Het zijn er maar liefst negentien. Hij zit aan dis maar twee plaatsen van prinses Wilhelmina af. Na het diner krijgt Luns haar te spreken. Voor de laatste keer, zo denkt Luns. Joseph Luns was nog, als jong diplomaat, aanwezig bij het staatsbezoek dat Wilhelmina is 1939 aan België bracht. Hij bracht de groeten over van een zekere mevrouw Maskens. Een Belgische die tijdens het staatsbezoek aan Wilhelmina’s gevolg was toegevoegd. De prinses reageerde op haar "pittige en scherpe manier" dat zij zich van het staatsbezoek niets kon herinneren. "Na een 'nu ga ik naar bed' draaide zij zich om en trok zich terug."

Eerder had koningin Juliana Beatrix de "benjamin aan de tafel" genoemd. "Maar dat hindert niet, want het herinnert de ouderen eraan … dat er een generatie komt die geconfronteerd zal zijn met dingen, waarvan wij nu misschien nog nauwelijks dromen … Wij kunnen ons nog geen voorstelling maken van de technische mogelijkheden, die ten dienste van de komende generaties zullen staan."

"Tenslotte hef ik mijn glas op om, zeker met uw aller instemming, de pas 18-jarige èn haar generatie, veel geluk, heil en zegen toe te wensen." Volgens de krant 'Amigoe di Curaçao' besloot de koningin haar toespraak met de uitroep "Lang leve Trix.''

De betreffende foto met Wilhelmina, Juliana en Beatrix.
De betreffende foto met Wilhelmina, Juliana en Beatrix.

We kijken naar de foto die op die avond in het Paleis op de Dam is gemaakt. Drie vrouwen in galajurken. Links zit prinses Wilhelmina met een nogal stroef gezicht. Zij blijkt echter "intens bewogen". Naast haar zit koningin Juliana. Zij lijkt te stralen, maar heeft een flinke ruzie met prins Bernhard. En dan de net 18-jarige Beatrix. Met allemaal oudere mannen en een enkele vrouw. 'Prinses glimlach' was haar bijnaam in die tijd. Vierentwintig jaar later pas zou zij het Koninkrijk der Nederlanden dienen als koningin.

Koningin Wilhelmina noemde haar 18e verjaardag "de drempel van mijn leven", zij werd op die jonge leeftijd immers al staatshoofd. Voor koningin Juliana duurde dat na haar 18e verjaardag nog 21 jaar en koningin Beatrix mocht nog 24 jaar wachten om haar ambt te aanvaarden. Laten we hopen dat het ook voor Amalia nog vele jaren zal duren eer ze tot die plicht geroepen zal worden.

Door: Arjan Mitzer
 

Bronnen:
Algemeen Dagblad, 27 februari 1956
'Juliana & Bernhard' - Cees Fasseur, 2008
'Luns, een politieke biografie' - Albert Kersten, 2010
'Het is stil op Het Loo' - Thijs Booy, 1963
Koninklijk Huisarchief, 2009

Lees meer over de royals

Misschien ook wat voor jou

Blauw Bloed nieuwsbrief

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief en ontvang elke vrijdag het laatste royaltynieuws in je mailbox.

E-mailadres

Lees onze privacyverklaring.

--:--