Van wieg tot serviesset: dít kreeg koningin Wilhelmina tijdens bijzondere momenten cadeau

23 februari 2025 · Leestijd 4 min

· ·

Op Koningsdag wordt de koninklijke familie vaak overladen met cadeaus van het publiek. Maar wist je dat dit eigenlijk een eeuwenoude traditie is om namens (een deel van) de Nederlandse bevolking een geschenk te geven aan de Oranjes? In deze serie zetten we de meest unieke cadeaus op een rijtje met in dit artikel: de geschenken aan koningin Wilhelmina.

#1 De Gouden Koets

Een zeer bekend en tevens berucht cadeau voor koningin Wilhelmina is de Gouden Koets. De Amsterdamse burgerij bood de "staatsiekaros" aan in 1898 als inhuldigingsgeschenk. Er was echter één probleem: de koningin wilde helemaal geen cadeaus aannemen voor deze gebeurtenis. Na vele gesprekken en brieven nam Wilhelmina in 1901 de koets toch aan. Datzelfde jaar maakte het rijtuig zijn eerste rit tijdens het huwelijk van koningin Wilhelmina en prins Hendrik.

Lees verder onder de foto.

ANP-320350158 — Koningin Wilhelmina en prinses Juliana op Prinsjesdag (1934).

De Gouden Koets is later nog ingezet bij de huwelijken van de drie volgende staatshoofden en jaarlijks – met enkele uitzonderingen – op Prinsjesdag. In 2016 volgde een restauratie maar sindsdien is de koets niet meer gebruikt. Op de zijpanelen van de koets staan omstreden afbeeldingen van de voormalige koloniën. "De Gouden Koets zal pas weer kunnen rijden als Nederland daar klaar voor is", zo sprak de koning in 2022. Momenteel staat de koets in het koetshuis van het Koninklijk Staldepartement.

Lees verder onder de foto.

ANP-334141948 — Op Prinsjesdag 2015 wordt de Gouden Koets voor de laatste keer gebruikt.

#2 Herinneringsraam

Een ander inhuldigingsgeschenk voor koningin Wilhelmina is vereeuwigd in de Nieuwe Kerk in Amsterdam. Otto Mengelberg kreeg vanuit een speciaal opgericht comité de opdracht om de Oranje-geschiedenis vast te leggen in een glas-in-lood raam. Wilhelmina is afgebeeld met haar hand op de Bijbel en de grondwet. Vlak voordat zij op 6 september 1898 de Amsterdamse kerk betrad, werd het zogenaamde inhuldigingsraam onthuld.

Veertig jaar later werd er in de Nieuwe Kerk een nieuw herinneringsraam geschonken ter ere van Wilhelmina's regeringsjubileum. Daar is Wilhelmina afgebeeld met andere vrouwen uit de Oranje-dynastie.

Lees verder onder de foto's.

ANP-307509658 — Het zogenaamde inhuldigingsraam in de Nieuwe Kerk in Amsterdam.

ANP-301859375 — Op 6 september 1898 wordt koningin Wilhelmina ingehuldigd in de Nieuwe Kerk in Amsterdam.

#3 Servies

Het Amsterdamse gemeentebestuur schonk een huwelijkscadeau aan koningin Wilhelmina en prins Hendrik: een uitgebreid zilveren tafelservies. Het 97-delige ensemble bestaat onder andere uit bloemenschalen, kandelabers en bonbonschalen en – lepels. Een kostbaar cadeau waarvoor 25.000 gulden én het overgebleven geld na de inhuldigingsfeesten beschikbaar zijn gesteld.

Lees verder onder de foto.

MU-4422 1 — Een deel van het Amsterdams Plateau: het huwelijksgeschenk aan koningin Wilhelmina en prins Hendrik (beeld: Koninklijke Verzamelingen, Den Haag).

Wilhelmina bezat op jonge leeftijd al over een uitgebreide zilveren serviesset. Van haar vader, koning Willem III, kreeg ze voor haar achtste verjaardag een 81-delig luxe serviesgoed mét bijpassend bestek. Op de gravure zijn de letters PWN te zien: Prinses Wilhelmina der Nederlanden. Een bijzonder cadeau voor een jong meisje, vond ook de hofdame van koningin Emma. "Al het zilver van Begeer staat sedert vrijdag geëtaleerd op de groote zaal, vooral de kandelabers zijn zeer mooi, maar het is een zonderling cadeau voor een kind van 8 jaar", zou ze hebben geschreven.

Lees verder onder de foto.

TN-160 1 — De bestekset die koningin Wilhelmina op achtjarige leeftijd van haar vader kreeg (beeld: Koninklijke Verzamelingen, Den Haag).

#4 Parure

De Nederlandse bevolking gaf aan koningin Wilhelmina een ander koninklijk huwelijkscadeau. Een parure bestaande uit een diadeem, collier en twee armbanden was voor die gelegenheid het nationale huldeblijk. Maar van de originele juwelenset met meer dan 800 diamanten en saffieren gezet in witgoud, is weinig meer over. Haar dochter Juliana brak de parure af om nieuwe juwelen voor haar dochters te maken. Die kennen we nu onder andere als het kleine saffieren diadeem.

Lees verder onder de foto.

ANP-300920996 — Koningin Wilhelmina poseert begin jaren twintig van de vorige eeuw.

#5 Koninklijke slaapplek

Omdat koningin Wilhelmina het enige kind van koning Willem III en koningin Emma was, lag de toekomst van de Oranje-dynastie in haar handen. Wilhelmina raakte een aantal keer in verwachting, maar de zwangerschappen eindigden in miskramen. Op 30 april 1909 werd er een kindje geboren: Juliana. Voor deze feestelijke gelegenheid boden de Amsterdamse vrouwen en meisjes een wieg aan voor het pasgeboren prinsesje.

Lees verder onder de foto's.

MU-3538 1 — Op de houten wieg zitten banden van verguld brons. De vliegende vogel bovenop de kroon houdt een smaragd in de snavel vast. In de rand van het gordijn zijn meerdere symbolen te zien zoals een gekroonde W en de Nederlandse Leeuw (bron: Koninklijke Verzamelingen, Den Haag).

A50-VIIIe-01 1 — De oorkonde die hoort bij de geschonken wieg (beeld: Koninklijke Verzamelingen, Den Haag).

Niet alleen prinses Juliana lag in deze wieg. Ook de volgende generatie Oranjes sliep in het koninklijke bedje: de dochters van Juliana, de zonen van prinses Beatrix en de dochters van koning Willem-Alexander.