Koning Juan Carlos, van voorvechter van de democratie tot schandaalkoning

Voorvechter van de democratie

Jarenlang oogstte Juan Carlos veel waardering voor de manier waarop hij zijn koningschap vervulde. Nadat hij na de dood van de fascistische dictator Franco in 1975 aan de macht kwam, ontpopte hij zich als voorstander van de democratie. In de jaren daarna kreeg het land een nieuwe democratische grondwet, maar in 1981 werd Spanje opgeschrikt door een aanval op de democratie in de vorm van een couppoging van kolonel Antonio Tejero van de Guardia Civil. De koning drukte deze aanval de kop in door op tv te verschijnen en de staatsgreep scherp te veroordelen. En met succes, want de coupplegers kozen eieren voor hun geld. 

Lees verder onder de foto's.

Wereld roemt inzet koning

De inzet van Juan Carlos voor de rechtsstaat, de vrijheid en de democratie werd gezien, ook buiten Spanje. In de loop der jaren kreeg hij diverse onderscheidingen. Zo ontving hij in 1983 de Internationale Simón Bolivar-prijs van de UNESCO, die vernoemd is naar een Latijns-Amerikaanse vrijheidsstrijder. Deze prijs deelde de koning met niemand minder dan Nelson Mandela. Bij een staatsbezoek aan Nederland in 2001 reikte de Universiteit Utrecht een eredoctoraat aan hem uit. 

Lees verder onder de foto.

Koning op olifantenjacht

Toch nam de lof voor koning Juan Carlos in de jaren die volgden af. Een reis naar Botswana speelde daarin een belangrijke rol. In 2012 brak de Spaanse koning tijdens die reis zijn heup, en dat ongeluk bleek niet alleen fysiek zeer te doen. De reden voor zijn bezoek aan het Afrikaanse land was namelijk minstens zo pijnlijk. Juan Carlos bleek in Botswana te zijn vanwege de olifantenjacht. Een keuze die de koning, die op dat moment ook nog eens voorzitter was van de Spaanse afdeling van het Wereld Natuur Fonds, op veel kritiek kwam te staan.

Lees verder onder de foto.

Minnaressen

Een ander punt van kritiek was het gezelschap waarmee de Spaanse koning in Botswana verbleef. Juan Carlos bleek er samen te zijn met een minnares, Corinna zu Sayn-Wittgenstein, die later uitgebreid zou vertellen over haar relatie met de koning. Corinna was niet de enige minnares die Juan Carlos erop nahield en zijn relaties met haar en vele andere vrouwen waren schokkend voor veel Spanjaarden. Zijn bedrogen echtgenote, koningin Sofia, kon op veel sympathie rekenen. Ondanks zijn vele buitenechtelijke affaires is het koningspaar vandaag de dag nog altijd getrouwd, al is dat alleen op papier. De twee worden niet meer samen in het openbaar gezien en sliepen naar verluidt al decennialang voor Juan Carlos' vertrek naar Adu Dhabi in aparte slaapkamers.

Lees verder onder de foto.

Buitenechtelijke dochter

De hoeveelheid buitenechtelijke affaires van koning Juan Carlos kon bijna niet zonder gevolgen blijven en in 2023 wordt door onderzoeksjournalisten in een boek naar buiten gebracht dat de Spaanse oud-koning een buitenechtelijke dochter heeft: Alejandra. Zij wordt volgens de schrijvers geboren rond 1980. Juan Carlos is op dat moment vijf jaar koning en al getrouwd met koningin Sofia. Volgens de schrijvers van het boek is de moeder van Alejandra een adellijke vrouw die met regelmaat het paleis bezocht.

Financiële schandalen

Naast de schandalen rondom de olifantenjacht en zijn vele minnaressen, krijgt Juan Carlos te maken met financiële schandalen. Zo beschuldigde minnares Corinna zu Sayn-Wittgenstein de Spaanse koning van corruptie en het witwassen van geld. Na hun verhouding, die vijf jaar duurde, zouden zij en haar kinderen zijn bedreigd door de Spaanse inlichtingendienst en zou Juan Carlos haar hebben lastiggevallen en geïntimideerd. Juan Carlos heeft de aantijgingen altijd ontkend en werd in 2023 door de rechter in het gelijk gesteld.

Nadat Juan Carlos in 2014 het koningschap overdroeg aan zijn zoon Felipe, naar eigen zeggen vanwege persoonlijke redenen, ging het verder bergafwaarts.

Lees verder onder de foto.

De koning zou via een Zwitserse bankrekening van een Panamese stichting 65 miljoen euro hebben ontvangen van het Saoedische koningshuis, waarmee hij bevriend was. In ruil daarvoor zou hij zijn invloed hebben gebruikt bij een deal voor de aanleg van een hogesnelheidslijn door een Spaans consortium. Juan Carlos' zoon, koning Felipe, gaf in verband met de schandalen aan dat hij afzag van een erfenis van zijn vader. Voor Juan Carlos zelf had de zaak ook gevolgen: hij kreeg vanaf dat moment geen jaarlijkse toelage meer. De onderzoeken naar het geld zijn in 2022 wegens onvoldoende bewijs, verjaring en constitutionele onschendbaarheid gestaakt.

Terug naar Spanje?

In 2020 verliet Juan Carlos zijn land om de monarchie niet nog verder te beschadigen na alle schandalen. Hij woont de laatste jaren in ballingschap in een villa in Abu Dhabi. Hoewel de oud-koning eerder in een brief aan zijn zoon Felipe aangaf niet terug te willen keren, laat hij zich de laatste jaren weer vaker zien Spanje. Zo keerde hij in 2023 even terug voor de 18e verjaardag van zijn kleindochter Leonor en deed hij in dat jaar mee aan een zeilwedstrijd. Begin dit jaar verscheen hij in het openbaar met zijn zoon Felipe tijdens een herdenkingsdienst van een familielid.

Beeld: ANP