Twintig jaar geleden: het leven van prins Bernhard in beeld

1 december 2024 · Leestijd 7 min

Twintig jaar geleden overleed prins Bernhard op 93-jarige leeftijd. Anno 2024 wordt er nog steeds over de prins gesproken. Kijk aan de hand van foto's terug op het veelbesproken leven van prins Bernhard.

Duitse prins

Bernhard Friedrich Eberhard Leopold Julius Kurt Carl Gottfried Peter komt op 29 juni 1911 ter wereld als graaf von Biesterfeld, als oudste zoon van prins Bernhard von Lippe en barones Armgard von Sierstorpff-Cramm. Hij krijgt thuis al snel de bijnaam Bernilo. In 1914 wordt zijn broertje Aschwin geboren. Samen groeien zij op het ouderlijk landgoed Reckenwalde op.

Lees verder onder de foto's.

ANP-374060872 — Prins Bernhard op ongeveer vierjarige leeftijd.

ANP-302109691 — Al op jonge leeftijd houdt Bernhard zich bezig met defensie.

Bernhard is het neefje van de laatst regerende vorst van Lippe, een historisch vorstendom in Duitsland. Hierdoor verkrijgt hij later ook de titel van prins zur Lippe-Biesterfeld en staat Bernhard in de rij van troonopvolging. Zo ver komt het voor Bernhard in Duitsland in ieder geval niet. Het vorstendom houdt op met bestaan na de Eerste Wereldoorlog, waarna alle Duitse vorsten gedwongen aftreden.

Lees verder onder de foto.

ANP-302109690 — Het gezin Lippe-Biesterfeld.

Leven in Berlijn

Na een jongenskostschool gaat prins Bernhard naar het gymnasium in Berlijn waar hij uiteindelijk zijn diploma haalt. Bernhard studeert vervolgens aan de handelshogeschool van Lausanne (Zwitserland) en voor rechten in München en Berlijn. Aan de universiteit van de Duitse hoofdstad verkrijgt hij de titel doctoraal examen rechtsgeleerdheid.

Lees verder onder de foto.

ANP-494277504 — Prins Bernhard samen met zijn vader begin jaren 30 in Mariënbad.

Tijdens Bernhards studententijd wordt de politieke partij van Adolf Hitler razend populair Duitsland. Ook de prins wordt lid van de NSDAP, blijkt decennia later na de vondst van zijn lidmaatschapskaart. Voor vele historici en journalisten is dit een bevestiging op jarenlange vermoedens. Bernhard zelf ontkent gedurende zijn leven lid te zijn geweest.

Lees verder onder de foto.

ANP-374060874 — Een portret van de prins omstreeks 1930.

Geschikte huwelijkskandidaat

Terwijl Bernhard studeert, wordt er achter de paleismuren hard gezocht naar een geschikte huwelijkskandidaat voor de Nederlandse troonopvolgster: prinses Juliana. De prins krijgt lucht van de zoektocht, want ook hij ziet uit naar een partner. Er volgt een ontmoeting tussen de twee in Oostenrijk, tijdens de Winterspelen van 1936. Met succes: in hetzelfde jaar wordt de verloving aangekondigd.

Lees verder onder de foto's.

ANP-494280241 — Prins Bernhard vertrekt na een bezoek aan zijn verloofde prinses Juliana (1936).

ANP-308997635 kopie — Het aanstaande bruidspaar.

ANP-494293833 — De verloving van Bernhard en Juliana is bekendgemaakt. Door middel van een rondrit maakt Bernhard kennis met de Nederlandse bevolking (1936).

Vernederlandsen

Omdat prins Bernhard trouwt met de beoogde koningin van Nederland, krijgt hij per koninklijk besluit de Nederlandse nationaliteit. Ook zijn doopnamen worden vernederlandst, zo wordt Friedrich verandert in Frederik. Bernhard maakt kennis met het Nederlandse bedrijfsleven en ontwikkelt interesse in het militaire leven. Vlak voor zijn huwelijk wordt de prins in een aantal militaire rangen beëdigd.

Lees verder onder de foto.

ANP-320355847 — Bernhard neemt na de beëdiging een defilé af (1936).

Koninklijke bruiloft

Op 7 januari 1937 trouwen Bernhard en Juliana in Den Haag met een uitgelaten menigte. De prins draagt die dag een militair uniform. Na het bruiloftsfeest dat tot in de vroege uren duurt, trekt het pasgetrouwde stel in op Paleis Soestdijk. Maar eerst maakt het paar een maandenlange huwelijksreis door Europa.

Lees verder onder de foto.

ANP-302108000 — De officiële foto van prinses Juliana en prins Bernhard op hun huwelijksdag 7 januari 1937.

Ernstig ongeluk

In zijn vrije tijd is Bernhard een fervent liefhebber van jagen. Onderweg naar een Zuid-Hollands eiland om op patrijzen te jagen wordt een auto-ongeluk eind 1937 hem bijna fataal. De prins raakt ernstig gewond na een botsing met hoge snelheid op een zandwagen.

De prins tobt gedurende zijn leven vaker met zijn gezondheid. In zijn leven werd hij meer dan vijftig keer geopereerd.

Lees verder onder de foto.

Gezinsleven

Een jaar na het huwelijk wordt op 31 januari 1938 het eerste kind van Bernhard en Juliana geboren: prinses Beatrix. Op 5 augustus 1939 volgt een tweede dochter: prinses Irene. De kleine prinsessen worden vaak vastgelegd door hun vader, die enorm van fotograferen houdt.

Lees verder onder de foto's.

ANP-309017307 kopie — De pasgeboren prinses Beatrix in de armen van haar vader.

ANP-494300863 — De prins heeft graag zijn foto- of filmcamera bij zich.

Tweede Wereldoorlog

Het prille gezinsleven wordt ruw verstoord als niet veel later de Duitse troepen Polen binnenvallen. De Tweede Wereldoorlog begint in Europa. Als in mei 1940 ook Nederland wordt aangevallen, vertrekt het gezin - inclusief een tegenstribbelende Bernhard - naar Engeland.

Zijn handen jeuken om iets te doen in de oorlog maar zijn achtergrond als Duitse prins werkt niet mee. Maar zijn schoonmoeder, koningin Wilhelmina vertrouwt Bernhard toe als haar steun en toeverlaat.

Lees verder onder de foto.

ANP-494271036 — Koningin Wilhelmina, prins Bernhard, prinses Beatrix en prinses Juliana.

De prins vliegt mee met geallieerde bomardementsvluchten boven Italië en Frankrijk. Iets wat zijn schoonmoeder alles behalve verstandig vindt. Maar ook bij andere departementen maakt hij snel carrière, wat hem populair maakt onder militairen.

Lees verder onder de foto.

ANP-494272063 — Prins Bernhard in oorlogsjaren.

Terwijl Bernhard verschillende troepen bezoekt, verblijven zijn vrouw en kinderen in Canada. Daar wordt in 1943 hun derde dochter, prinses Margriet geboren.

Lees verder onder de foto.

ANP-302109490 — De koninklijke familie in Canada.

In verzet

Richting het einde van de oorlog, houdt prins Bernhard zich bezig met het verzet. In september 1944 benoemt koningin Wilhelmina hem tot bevelhebber van de Binnenlandse Strijdkrachten. Daarin speelt hij uiteindelijk een rol bij de capitulatiebespreking in hotel De Wereld in Wageningen. De bevrijding wordt doorgezet en de prins wordt overal enthousiast onthaald. Wanneer het veilig genoeg is, komen ook zijn vrouw en drie dochters terug naar Nederland.

Lees verder onder de foto's.

ANP-302108341 — Prins Bernhard (rechts in de hoek) bij de capitulatiebespreking in Wageningen.

ANP-302108342 — Augustus 1945: het gezin is weer herenigd.

Prins-gemaal

In 1947 verwelkomen Bernhard en Juliana hun vierde dochter prinses Marijke, later bekend als prinses Christina. Hun gezinsleven verandert wanneer koningin Wilhelmina aangeeft het stokje over te willen geven. Op 6 september 1948 wordt Juliana ingehuldigd als koningin, met Bernhard als nieuwe prins-gemaal. Het gezin blijft tegen alle verwachtingen in wonen op hun geliefde Paleis Soestdijk.

Lees verder onder de foto's.

ANP-309024960 kopie 2 — Koningin Juliana is ingehuldigd. Daarmee is prins Bernhard de nieuwe 'Prins der Nederlanden'.

ANP-309025797 kopie — Het koninklijk gezin op Soestdijk (1949).

Publieke activiteiten

Ook in zijn nieuwe functie wil de prins zich nuttig blijven inzetten. Hij bekleedt dan ook veel verschillende functies. Bernhard wordt benoemd tot inspecteur-generaal der Krijgsmacht, als teamleider van de Nederlandse ruiterploeg tijdens de Olympische Spelen en als eerste president van het Wereld Natuur Fonds. Iets wat door sommigen als controversieel wordt gezien vanwege zijn hobby: jagen.

Lees verder onder de foto's.

ANP-305569069 — Een bekend beeld van prins Bernhard: in uniform en met een camera.

ANP-302108574 — Prins Bernhard en prinses Beatrix op haar 18e verjaardag in het Paleis op de Dam (1956).

ANP-375022840 — Prins Bernhard met twee honden.

Affaires

Rondom het leven van Bernhard spelen verschillende affaires af. Zo is er de Greet Hofmans-affaire, de gebedsgenezeres die hij aan het hof introduceert om de oogafwijking van prinses Christina te genezen. Hofmans zou veel invloed op de koningin krijgen, waarna ook het kabinet betrokken raakt.

Een andere affaire die op dat moment haast voor een constitutionele crisis zorgt, is de Lockheed-affaire. In 1976 wordt bekend dat de prins betrokken is bij een omkoopschandaal rondom de Amerikaanse vliegtuigbouwer Lockheed. Een strafrechtelijke vervolging blijft uit, maar Bernhard legt wel zijn militaire functies en functies in het bedrijfsleven neer.

Lees verder onder de foto.

ANP-494285134 — Prins Bernhard in de fabriek van Lockheed.

Naast de vier bekende prinsessen, is Bernhard ook de vader van twee andere dochters. Alicia de Bielefield (1952) en Alexia Grinda (1967) worden geboren uit twee andere buitenechtelijke relaties. Dit onthult hij echter pas in een postuum interview, geruchten doen bij leven al langer de ronde.

Abdicatie Juliana

Op 30 april 1980 treedt Juliana af als Koningin der Nederlanden, Beatrix neemt haar stokje over. Nog een lange tijd verschijnt het echtpaar in het openbaar.

Lees verder onder de foto's.

ANP-371945404 — De laatste koninginnedag op Paleis Soestdijk (1980).

ANP-302108045 — Prins Bernhard met zijn kleinzoon prins Willem-Alexander.

Laatste jaren

In de laatste jaren van zijn leven duikt de prins steeds vaker alleen op. Juliana heeft last van geheugenverlies en blijft buiten de publiciteit. Ook Bernhards gezondheid verslechtert; zo wordt hij geopereerd aan zijn luchtpijp en er wordt een kwaadaardige tumor verwijderd. Op 20 maart 2004 overlijdt de voormalige koningin op 94-jarige leeftijd.

Lees verder onder de foto's.

ANP-494284263 — Prins Bernhard op Paleis Soestdijk.

Een half jaar na het overlijden van zijn vrouw komt naar buiten dat Bernhard lijdt aan longkanker en dat er een kwaadaardige tumor in zijn darmen zit. Op woensdag 1 december 2004 overlijdt de prins op 93-jarige leeftijd. Tien dagen later vindt de staatsbegrafenis met militair karakter plaats. Op zijn kist ligt de kenmerkende witte anjer, het handelsmerk van de prins. Traditiegetrouw is prins Bernhard bijgezet in de Nieuwe Kerk in Delft.