Rouwdeskundige over het overlijden van prins Friso: "Rouw is een levenslang verlangen"
Vandaag is het precies 10 jaar geleden dat prins Friso overleed. Na 1,5 jaar in coma te hebben gelegen als gevolg van een ski-ongeluk in Lech, overleed de prins op 12 augustus 2013 aan zijn verwondingen. Hoe is het om met al die media-aandacht je geliefde, je vader, je zoon en broer te verliezen? We vragen het aan rouwdeskundige Daan Westerink.
Daan Westerink is rouwdeskundige, schreef meerdere boeken over rouw en begeleidde veel gezinnen die te maken kregen met verlies. Aan haar vragen we hoe het is om te rouwen als je lid bent van de Koninklijke Familie en het rouwproces door de media nauwlettend in de gaten gehouden wordt. "Ik weet nog dat ik mij ontzettend boos heb gemaakt dat iemand schreef dat 'het voor kinderen makkelijker is om iemand te verliezen' omdat de dochters van prins Friso op zijn begrafenis aan het huppelen waren."
Na het overlijden van prins Friso ging alle aandacht uit naar prinses Mabel en hun dochters gravin Luana en gravin Zaria. De kinderen waren bij het overlijden 7 en 8 jaar oud. Dat de jonge meisjes bij de begrafenis huppelden, werd als teken gezien dat 'het wel goed met ze ging'. "Alle aannames die er al bestaan om rouw, worden door de media vergroot," zegt Westerink. Dat iemand weer lacht om een grap, hoeft immers niet te betekenen dat het verdriet minder is.
Lees verder onder de foto.
"Er is geen ideale leeftijd om iemand te verliezen"
"Kinderen laten juíst zien dat verdriet en het leven weer oppakken heel goed samen kunnen komen," zegt Westerink. "Je hebt er ook niks aan als mensen zeggen 'het is beter om je vader op jonge leeftijd te verliezen, want dan voel je er nog niet zoveel van'. Er is geen ideale leeftijd om iemand te verliezen. Je mist iemand om de band die je had of om de band die je nooit gaat hebben. Dat laatste is ook een groot gemis. Je kunt wel degelijk rouwen om de vader die je nooit hebt gehad."
Lees verder onder de foto.
Westerink verloor zelf op 14-jarige leeftijd haar moeder, en later ook haar vader. Zij weet daardoor heel goed hoe het is om op zo'n jonge leeftijd een ouder te verliezen. "Het is heel confronterend om bij vrienden thuis te komen waar wel een vader is." Daarnaast word je in elke nieuwe fase van je leven opnieuw blootgesteld aan het verdriet. "Wanneer je uit huis gaat bijvoorbeeld kom je erachter van, oh nu is hij er ook niet."
Lees verder onder de foto.
"Wanneer je dat voelt, mag dat er zijn," zegt Westerink. "En misschien willen Luana en Zaria nu ze richting de adolescentie gaan, juist wat meer afstand. Dat is ook helemaal oké. Het is al ingewikkeld zat om uit de pubertijd te komen en je leven opnieuw in te gaan inrichten, laat staan als je lid bent van de Koninklijke Familie én wanneer je je vader hebt verloren. Je mag best stilstaan bij degene die er niet meer is én je leven leiden."
"Rouw is een levenslang verlangen"
Veel mensen die te maken krijgen met verlies krijgen weleens de vraag: 'ben je er al overheen?' of 'heb je het al een plekje kunnen geven?'. Maar op rouw zit geen einddatum en je stopt nooit met rouwen. "Rouw is een levenslang verlangen," zegt Westerink. Dat prins Friso tien jaar geleden is overleden, betekent niet dat het verdriet opeens weg is. "Mijlpalen als deze sterfdag zijn altijd lastig."
Lees verder onder de foto.
Westerink raadt mensen altijd aan om op zo'n dag te doen waar ze zin in hebben. "De een wil graag afleiding en gaat iets leuks doen met de mensen om zich heen, de ander haalt graag herinneringen met elkaar op of maakt het lievelingseten van degene die wordt gemist." Ook daar is geen goed of fout in. "Iets wat door de media vaak verkeerd wordt begrepen."
"Het is dapper hoe Mabel zich staande wist te houden"
Alhoewel we nooit zeker weten wat er achter gesloten deuren plaatsvindt, is het knap dat prinses Mabel zich na het overlijden van prins Friso overeind wist te houden. Na het gemis van haar man lag ze onder een vergrootglas bij de media. "Nadat je iemand hebt verloren, is het belangrijk dat je je verdriet kan uiten op de manier waarop jij fijn vindt. Dat kan een stuk lastiger zijn als je in de belangstelling staat," zegt Westerink. Wij kunnen anoniem over straat zonder dat iemand ons aanspreekt over wat er gebeurd is. Prinses Mabel en haar kinderen konden dat niet.
Lees verder onder de foto.
Westerink vindt het dan ook heel bewonderenswaardig hoe prinses Mabel ondanks haar bekendheid voor zichzelf koos. "Ze woont deels het buitenland, heeft haar eigen carrière en is er voor haar kinderen, dat is heel bewonderenswaardig." Gelukkig wordt het Nederlandse koningshuis over het algemeen gerespecteerd en worden prinses Mabel, Luana en Zaria veelal met rust gelaten. "Je gunt mensen na zo'n heftige gebeurtenis ook de rust. Moet je voorstellen dat een hele extra leefwereld zich bekommert met jouw leefwereld."
Lees verder onder de foto.
"Nadat je iemand verliest moet je weer je evenwicht vinden. Je mag dealen met het verdriet én leuke dingen ondernemen," zegt Westerink. "Het kan dan erg schadelijk zijn als er een camera alleen die leuke momenten vastlegt en daar van alles van vindt. Na een lachende foto kunnen ze een kop maken met 'zie je wel, ze is er overheen' of iets dergelijks, terwijl dat niks met elkaar te maken heeft. Je moet heel stevig in je schoenen staan om dan je rug recht te houden. Tegen al die aannames moet je stevig bestand zijn."
De Oranjes zijn een voorbeeld voor de rest van Nederland
De rouwdeskundige ziet prinses Mabel, maar ook de rest van de Koninklijke Familie, echt als een voorbeeld voor de rest van Nederland. "Prinses Mabel draait er nooit omheen en gaat niet op die aannames in. Zij en de rest van de familie zijn heel open over hun verdriet en het gemis." Zo raken zowel koning Willem-Alexander en prins Constantijn zichtbaar geëmotioneerd als ze het hebben over hun overleden broer. "Ze laten merken dat het pittig is en maken het tegelijk bespreekbaar."
Lees verder onder de foto.
Het verdriet wordt niet onder stoelen of banken gestoken. Zo is bekend dat het graf van prins Friso voor prinses Beatrix zichtbaar is vanaf haar woning in Lage Vuursche. Ook trekt prinses Mabel nog veel op met prinses Beatrix en is ze graag in de buurt van haar familie. Dit toont alleen maar aan hoe sterk de band onderling is en hoeveel steun ze bij elkaar kunnen vinden. "Het erkennen van elkaars verdriet is het belangrijkste en dat zit in deze familie wel goed," zegt Westerink.
Mooie herinneringen aan prins Friso
Luana en Zara (nu 18 en 17) hebben langer geleefd zonder vader, dan met. Dat heeft hoe dan ook een onuitwisbare indruk bij de jonge gravinnen gemaakt. Dat er van prins Friso zoveel beeldmateriaal is, is dan ook een geluk bij een ongeluk. Zo kunnen Luana en Zaria hun vader leren kennen via het beeldmateriaal dat er is. Ze zullen zo minder snel vergeten hoe zijn stem klonk. "Tegelijk zien ze ook hoe hun vader was als persoon, hoe liefdevol hij met hun moeder Mabel omging en hoe lief hij zijn kinderen had. Dat is enorm waardevol," zegt Westerink.
Lees verder onder de foto.
"Ik heb veel mensen gesproken die op jonge leeftijd iemand zijn verloren na een lang ziektebed. Denk aan een periode in coma of na een hersentumor. Zij herinneren die persoon dan vooral in bed of in het ziekenhuis. Zij weten bijna niet meer hoe die persoon was, praatte of hoe zij/hij bewoog." Met de beelden die er van prins Friso zijn, kunnen zijn dochters een beeld vormen hoe hij was als persoon. En dat is toch wel heel bijzonder.
Foto's: ANP
Lees ook over:
In herinnering: de mooie jaren van prins Friso
Lees ook over:
