Gevallen koningshuizen: hoe de Italiaanse monarchie na 85 jaar ophield te bestaan
In 1946 komt er na 85 jaar een einde aan het koninkrijk van Italië. De Italiaanse royals werden verbannen, maar hebben Italië nooit losgelaten. In dit artikel blikken we terug op de pijnlijke geschiedenis van de Italiaanse monarchie. Krijgt Italië ooit nog een nieuwe koningin?
Van lappendeken tot koninkrijk
Het koninkrijk van Italië ontstaat in 1861, wanneer koning Vittorio Emanuele II van Sardinië tot koning van Italië wordt uitgeroepen. De staat wordt gesticht als resultaat van de inzet van een groep nationalisten en monarchisten. Zij proberen al enige tijd een verenigd koninkrijk te vestigen dat het hele Italiaanse schiereiland omvat. Tot 1861 bestaat Italië namelijk nog niet in zijn huidige vorm, maar is het land een lappendeken van kleine koninkrijken en zijn er regio's die onderdeel zijn van Frankrijk en Oostenrijk.
Lees verder onder de foto.
Afgetreden en verbannen
De jaren '20 en '30 van de vorige eeuw worden gekenmerkt door een wereldwijde crisis, die ook Italië treft. In deze periode weten verschillende fascistische leiders in Europa naar de macht te grijpen, waaronder Francisco Franco in Spanje, Adolf Hitler in Duitsland en Benito Mussolini in Italië. In 1939 kiest Mussolini ervoor om zich aan te sluiten bij Nazi-Duitsland, waardoor Italië verwikkeld raakt in een oorlog tegen de geallieerden.
Toenmalig koning Vittorio Emanuele III, de kleinzoon van koning Vittorio Emanuele II, heeft aanvankelijk zijn twijfels. Toch steunt hij Mussolini hierin uiteindelijk volkomen. Als Italië de oorlog uiteindelijk verliest, wordt Mussolini afgezet en moet koning Vittorio Emanuele III vanwege zijn samenwerking met de fascisten aftreden en wordt hij verbannen. Een jaar later sterft hij.
Lees verder onder de foto.
'Meikoning'
Op 9 mei 1946 wordt de zoon van koning Vittorio Emanuele III, Umberto II, koning van Italië. Hij wordt ook wel de 'meikoning' genoemd, omdat hij slechts voor 33 dagen op de troon heeft gezeten. Een dag na zijn troonsbestijging wordt na een referendum over de toekomst van de monarchie namelijk beslist om de monarchie af te schaffen. Er waren 12 miljoen stemmen voor de republiek tegenover 10 miljoen voor de monarchie.
Op 12 juni 1946 wordt de monarchie officieel afgeschaft en verlaat Umberto gedwongen zijn land. In de nieuwe grondwet, die vanaf 1948 van kracht is, wordt bovendien vastgelegd dat leden van het Huis Savoye, waartoe de Italiaanse royals behoren, Italië niet meer binnen mogen.
Lees verder onder de foto.
Nooit meer in Italië
Umberto II trouwt in 1930 met de Belgische prinses Marie José. Samen krijgen ze vier kinderen. In het buitenland gaan Umberto en Marie José uit elkaar. Het is een gearrangeerd huwelijk geweest. Het paar zou echter nooit officieel scheiden, deels om politieke redenen, en nog af en toe samen in het openbaar verschijnen. Ondanks zijn verbanning uit Italië blijft Umberto II populair. De schuld van de samenwerking met Mussolini ligt volgens de Italianen vooral bij zijn vader, koning Vittorio Emanuele III.
Als de gezondheid van Umberto II begin jaren '80 achteruitgaat, doet president Sandro Pertini een oproep om hem toe te staan zijn laatste levensdagen in Italië door te brengen. Zo ver zou het niet meer komen. Umberto II sterft op 18 maart 1983 in Genève.
Lees verder onder de foto.
56 jaar in ballingschap
Kroonprins Vittorio Emanuele, de zoon van koning Umberto II, is negen jaar als hij in 1946 met zijn moeder en drie zussen gedwongen verhuist naar Zwitserland. Op 7 oktober 1971 trouwt hij met de Zwitserse waterskiër Marina Doria. Na 56 jaar in ballingschap te hebben geleefd, wordt in 2002 besloten dat de koninklijke familie weer welkom is in Italië.
In 2007 eist Vittorio maar liefst 260 miljoen euro van de Italiaanse regering. Dit is volgens hem een gepaste schadevergoeding voor alle jaren dat hij met zijn familie in ballingschap moest leven.
Lees verder onder de foto.
Omstreden kroonprins
Net als zijn grootvader heeft de Italiaanse kroonprins een aantal minder fraaie gebeurtenissen achter zijn naam staan. Zo schiet hij in 1978 een Duitse toerist neer. Het slachtoffer overlijdt enkele maanden later aan zijn verwondingen. Vittorio wordt vrijgesproken van doodslag, maar wel veroordeeld voor verboden wapenbezit.
In 2006 is het weer raak, dan wordt Vittorio gearresteerd op verdenking van bendevorming op het gebied van onder meer corruptie en prostitutie. In februari 2024 overlijdt Vittorio Emanuele in Zwitserland op 86-jarige leeftijd. Verschillende royals zijn toen naar Turijn afgereisd om afscheid van hem te nemen.
Lees verder onder de foto.
Een nieuwe koningin in Italië?
De familie Van Savoye heeft ondanks de turbulente geschiedenis de hoop nooit opgegeven om de Italiaanse monarchie te herstellen. Voor zijn dood plaatst kroonprins Vittorio Emanuele zijn dan 16-jarige kleindochter, Vittoria di Savoia, in de lijn van troonopvolging. Vorig jaar heeft ook haar vader, prins Emanuele Filiberto, afstand genomen van zijn claim op de troon ten voordele van Vittoria.
De kans dat Vittoria ooit echt koningin van Italië zal worden is vrij klein, omdat er weinig steun is voor een monarchie in Italië. De familie hoopt op een 'Spaans scenario' om de monarchie te herstellen, zoals toen koning Juan Carlos de aan de macht kwam na de Franco-dictatuur. Of het echt zover zal komen is dus nog de vraag, maar mocht kroonprinses Vittoria ooit de troon bestijgen, dan is zij de allereerste koningin in de geschiedenis van Italië.
Foto's: ANP / Instagram @eugeniagaravani
Geschreven door
Mitchel van der Hoef
