Waarom vertrok koningin Wilhelmina tijdens de Tweede Wereldoorlog naar Engeland?

Het is mei 1940. "Koningin Wilhelmina zit op dat moment in Den Haag op Paleis Huis ten Bosch", vertelt Simone Lamain in de Blauw Bloed-podcast. De hamvraag is niet of, maar wanneer de Duitsers komen. "Op de vroege ochtend van 10 mei is het zover." Ondanks dat een aanval in de lijn der verwachting ligt, ligt er geen plan klaar wat er moet gebeuren. "De familie vertrekt van Paleis Huis ten Bosch naar Paleis Noordeinde." Daar wordt er nagedacht over vervolgstappen. "Het wordt al snel duidelijk dat in ieder geval prinses Juliana en haar twee dochters Beatrix en Irene het land moeten verlaten, want bij haar ligt de toekomst van de monarchie."

Koningin Wilhelmina wilde "het lot van de krijgsman delen"

Koningin Wilhelmina wil, net als haar schoonzoon prins Bernhard, vechten. "Ze heeft gezegd: ik wil het liefst naar de Grebbelinie om daar het lot van de krijgsman te delen. Zij wil in de strijd meedoen, maar dat is niet reëel. Als koningin kun je niet vechten, zij is ook al op leeftijd", vertelt Simone.

Lees verder onder de foto.

Het alternatieve plan is om naar het laatste stukje Nederland te gaan waar de Duitsers nog niet waren aangekomen: Zeeuws-Vlaanderen. "Dus Wilhelmina gaat aan boord van een Britse torpedobootjager in de gedachte: ik ga naar Zuid-Nederland om daar de strijd verder voort te zetten." Maar op open zee kunnen ze geen contact krijgen. "Ze kunnen niet zomaar daar naartoe gaan zonder verdere aankondiging, dus moet er daar een beslissing worden genomen." Wilhelmina heeft dit een "mini-krijgsraad in zwemvesten" genoemd, weet Simone te vertellen.

Lees verder onder de foto.

Zo snel mogelijk weer naar Nederland

De bevelhebber van de torpedobootjager zegt uiteindelijk "We kunnen helemaal niet meer naar Zeeland gaan, ik moet terug naar Engeland, en jullie gaan met mij mee." Koningin Wilhelmina wil dat helemaal niet, maar ze kan niet anders. "Haar idee is dan wel: ik moet als ik in Engeland ben wel weer zo snel mogelijk terug naar Nederland. Zodra het kan, wil ik terug." Dat loopt uiteindelijk anders, want niemand weet dat de oorlog vijf jaar zal duren. "Wilhelmina zelf was de eerste die aanvoelde: mijn vertrek kan als een vlucht worden uitgelegd", zegt Simone.

Lees (en luister) hier meer over de rol van de royals tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Kritiek

Anno 2024 is er nog steeds kritiek op het vertrek van koningin Wilhelmina. Had zij niet net als koning Leopold van België in het land moeten blijven? "Terugkijkend kun je zeggen, ze heeft in Londen meer kunnen doen dan wanneer zij in Nederland was gebleven", aldus Simone Lamain. "Want daar was ze waarschijnlijk mond-dood gemaakt door de Duitsers."

Beeld: ANP