Catherina van Aragon: de eerste vrouw van de beruchte koning Hendrik VIII
De van origine Spaanse Catherina van Aragon trouwt op 24-jarige leeftijd met koning Hendrik VIII, waardoor ze koningin van Engeland wordt. Maar dit huwelijk was geen sprookjeshuwelijk. Ze ontwikkelt zich tot een intelligente en gerespecteerde koningin, maar haar leven is niet bepaald gelukkig.
Catharina van Aragon wordt in 1485 geboren in Spanje, als jongste dochter van koning Ferdinand van Aragon en koningin Isabella van Castilië. Van Catharina wordt verwacht dat ze een invloedrijke huwelijkspartner zal vinden. Haar moeder is daarentegen vastbesloten dat haar dochter een opleiding volgt die verder gaat dan de traditionele huishoudelijke vaardigheden. Zo leert Catharina Latijn en andere talen door katholieke literatuur te studeren. Haar ouders besluiten in 1501 een alliantie te sluiten met koning Hendrik VII van Engeland en zijn vrouw, Elizabeth van York. Catharina is vanaf dat moment verloofd met prins Arthur, de oudste zoon van Hendrik. Ze verlaat Spanje op slechts vijftienjarige leeftijd.
Een onverwachts huwelijk met haar zwager
Catharina trouwt in 1501 met de Engelse prins Arthur, maar hun geluk is van korte duur: Arthur overlijdt plotseling in 1502. Ze zijn dan nog maar vijf maanden getrouwd. Ondanks de tragische dood van Arthur willen Engeland en Spanje hun huwelijksalliantie in stand houden. Ze richten hun aandacht op de nieuwe erfgenaam van de Engelse troon, prins Hendrik, als de potentiële nieuwe echtgenoot van Catharina. Volgens Catharina en haar hofdames is het huwelijk tussen haar en Arthur nog niet geconsumeerd en daarom heeft de paus geen bezwaar tegen een huwelijk tussen Catharina en haar zwager. Toch duurt het nog een tijdje voordat ze in het huwelijksbootje mag stappen met Hendrik, die nog maar tien jaar is als zijn broer sterft.
De nieuwe koning Hendrik
Koning Hendrik VII overlijdt in 1509. Zijn zoon is dan 17 jaar en erft de Engelse troon als koning Hendrik VIII. Binnen enkele dagen na de dood van zijn vader trouwt Hendrik met de 23 jaar ouder Catharina, die zich vanaf haar bruiloft koningin van Engeland mag noemen. Waarom Hendrik kiest voor Catharina – en niet voor een vrouw van zijn eigen leeftijd – is niet helemaal duidelijk. Sommige verhalen beweren dat het te maken heeft met de laatste wens van zijn vader: een alliantie met Catharina’s machtige familie was nog steeds een aantrekkelijk vooruitzicht. Andere historici geloven dat de jonge koning echt verliefd was op de wilskrachtige en intelligente prinses.
Een gerespecteerde koningin
Catharina ontwikkelt zich tot een gerespecteerde koningin, die toegewijd is aan haar man en haar katholieke geloof. Ze treedt op als regentes wanneer Hendrik in het buitenland verblijft. Bijvoorbeeld in 1513, als Hendrik op militaire campagne is in Frankrijk en de Schotse koning James IV Engeland probeert binnen te vallen. Catharina reist dan richting het front en spreekt de Engelse troepen toe. Catharina wordt door veel geleerden uit die tijd gerespecteerd vanwege haar intelligentie. Ook de Rotterdamse wijsgeer Erasmus is onder de indruk van de koningin. Door de Engelse staatsman Thomas Cromwell wordt Catharina beschreven als iemand die, als ze geen vrouw was geweest, alle helden van haar tijd had kunnen verslaan.
De obsessie van Hendrik
Toch is het leven van Catharina allesbehalve makkelijk. We weten niet precies hoe vaak Catharina zwanger is geweest, maar ze heeft meerdere miskramen en doodgeboortes moeten doorstaan. Ze krijgt één zoontje, dat al na 52 dagen plotseling overlijdt. Eén dochter blijft in leven: de latere koningin Mary. Catharina is dol op haar dochter, maar Hendrik is niet tevreden. Hij is vastberaden om een zoon als erfgenaam te krijgen. De obsessie van de koning heeft grote gevolgen voor zijn huwelijk en voor de geschiedenis van Engeland.
Hendrik valt als een blok voor Anna.
Als Anna Boleyn, de hofdame van Catharina, haar opwachting maakt aan het hof, valt Hendrik als een blok voor haar. Anna is jong, elegant en grappig. Hendrik wil met haar trouwen en probeert het huwelijk tussen hem en Catharina nietig te verklaren. Catharina wordt weggestuurd en mag haar jonge en enige dochter Mary niet meenemen. Ze heeft haar dochter daarna nooit meer gezien.
Hendrik keert de katholieke kerk de rug toe
Catharina blijft haarzelf altijd als de rechtmatige vrouw van Hendrik en koningin van Engeland zien en ze doet er alles aan om de nietigverklaring tegen te werken. De paus geeft Catharina uiteindelijk gelijk, maar Hendrik, die Catharina een koppige vrouw noemde, laat het daar niet bij zitten. Om toch te kunnen trouwen met Anna keert hij de katholieke kerk de rug toe en laat zich in 1534 uitroepen tot hoofd van de kerk van Engeland. Hierdoor mag Hendrik zelf de regels bepalen over bijvoorbeeld de ontbinding van zijn eigen huwelijk. Hij trouwt met Anna en bestempelt zijn dochter Mary als bastaarddochter. Door deze actie van Hendrik ontstaat de Anglicaanse Kerk, waarvan het Britse staatshoofd nog altijd de ‘Supreme Governor’ (de hoogste aardse bestuurder) is.
Nog een huwelijk
Catharina overlijdt op 50-jarige leeftijd. Er gaan geruchten dat er sprake is van een vergiftiging, maar waarschijnlijker is dat kanker de doodsoorzaak is. Het huwelijk van koning Hendrik met Anna Boleyn is uiteindelijk ook niet gelukkig. Ook Anna geeft hem namelijk geen zoon. In 1533 laat Hendrik Anna onthoofden. In totaal is de Engelse koning maar liefst zes keer getrouwd.
Foto's: ANP/Birmingham Museums Trust/National Portrait Gallery/Lambeth Palace
Geschreven door
Lydia Reitsma
