Willem Frederik van Oranje-Nassau (1772-1843): de eerste Koning der Nederlanden
In de vijfde aflevering van het Verhaal van Nederland - Oranje Nassau zien we het tumultueuze leven van Willem Frederik van Oranje-Nassau (1772-1843). Hij werd als Prins van Oranje de eerste Koning der Nederlanden. Hoe is Willem Frederik koning van Nederland geworden en hoe kwam het dat hij zo populair was? We vertellen het je in dit artikel.
Op 24 augustus 1772 wordt Willem Frederik geboren in Den Haag als derde zoon van stadhouder Willem V en Wilhelmina van Pruisen. Bij zijn geboorte erft hij direct de titel Prins van Oranje omdat zijn twee broers al vlak na hun geboorte sterven. Willem gaat studeren in Leiden en trouwt in 1791 met zijn volle nicht Wilhelmina van Pruisen (1774-1837). Niet te verwarren met de moeder van Willem Frederik, die dezelfde naam heeft als zijn echtgenote.
Lees verder onder de foto.
Samen krijgen Willem Frederik en Wilhelmina vier kinderen: Willem, Frederik, Paulina en Marianne.
De Franse revolutie
In 1795 vallen Franse troepen de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden binnen. Stadhouder Willem V en zijn zoon Willem Frederik vluchten naar Engeland. Nederland valt vanaf dat moment onder het bewind van de Fransen en het stadhouderschap wordt afgeschaft. Alles wat de Oranje-Nassaus hebben opgebouwd, behalve hun familie, raken ze kwijt. Ze vinden hun toevlucht eerst in Kew Palace, later verhuizen ze naar Hampton Court Palace bij Londen.
Deal met Napoleon Bonaparte
Rond 1799 komt er een verbond van Europese koninkrijken om de Fransen uit Nederland te verdrijven. De veldslagen zijn bloederig, maar de verwachte opstand van het bezette Nederland blijft uit. Om het tij te keren neemt Willem Frederik het heft in eigen handen en probeert hij in 1802 vrede te sluiten met Napoleon Bonaparte, tot grote teleurstelling van zijn ouders die niet achter deze beslissing staan. Uiteindelijk komt er een deal tussen Napoleon en Willem Frederik, waarin Willem Frederik verklaart voor altijd afstand te doen van het stadhouderschap in ruil voor Duitse gebieden, die hij als schadevergoeding krijgt. Het Huis van Oranje en het grondgebied Nederland hebben op dat moment niets meer met elkaar te maken.
Lees verder onder de foto.
Willem Frederik stort zich op zijn nieuwe grondgebied: de prinsdommen Fulda en de abdij van Corvey, de abdij Weingarten en de rijksstad Dortmund. Samen vormen deze gebieden het vorstendom Nassau-Oranje-Fulda, dat ongeveer net zo groot is als de provincie Groningen. Daar regeert hij als landsvader, zonder dat er politieke inspraak is vanuit het vorstendom. Zo laat hij een portret maken dat hij overal laat hangen, legt hij wegen aan en moderniseert hij het onderwijs.
Oorlog met Frankrijk
Wanneer stadhouder Willem V sterft op 8 april 1806, krijgt Willem Frederik de titel stadhouder Willem VI. Hij behoudt deze titel totdat hij tot koning wordt uitgeroepen. In 1806 lopen de spanningen in Europa opnieuw hoog op. Napoleon Bonaparte heeft zich inmiddels tot keizer gekroond en wil Pruisen aanvallen, het land waar de moeder en de echtgenote van Willem Frederik vandaan komen. Ondanks zijn bondgenootschap met de Franse keizer weigert Willem Frederik zich bij Napoleon aan te sluiten en kiest hij voor zijn familie. Op 1 oktober 1806 breekt de oorlog tussen Napoleon en Pruisen uit. Pruisen krijgt onder meer steun van Rusland.
Lees verder onder de foto.
Deze Vierde Coalitieoorlog tegen Napoleon verloopt niet goed voor Pruisen en ook niet voor Willem Frederik. Na de Slag bij Auerstedt in oktober 1806 wordt hij door de Fransen gevangengenomen. Hij wordt dezelfde dag nog vrijgelaten en vlucht naar Berlijn. In Pruisen moet hij op beschuldiging van lafheid voor de krijgsraad verschijnen, waar hij noch vrijgesproken, noch veroordeeld wordt. Vanwege zijn verraad neemt Napoleon de Duitse bezittingen van Willem Frederik af. Willem Frederik vlucht vervolgens naar Polen. Hij gaat werken op een boerderij en leeft een compleet ander leven dan voorheen.
Terug op Nederlandse bodem
Terwijl Willem-Frederik in Polen zit, smeden Engeland, Rusland en Pruisen samen een plan om Napoleon te verslaan en het machtsevenwicht in Europa te herstellen. Een groot onderdeel van het plan is het terughalen van oude vorstenhuizen die zijn verdreven door democratische revoluties. Dat geldt ook voor het Huis Oranje-Nassau. Wanneer Napoleon zich terugtrekt uit Nederland, dat sinds 1810 was ingelijfd bij het Franse Keizerrijk na een verloren slag in Leipzig in 1813, is het moment gekomen dat Willem Frederik terugkeert. Op 30 november 1813 zet hij weer voet op Nederlandse bodem. Hij wordt door het zogenoemde Driemanschap – bestaande uit Gijsbert Karel van Hogendorp, Frans Adam van der Duyn van Maasdam en Leopold van Limburg Stirum – uitgenodigd als 'soeverein vorst van de Nederlanden' en mag wat hen betreft de regering overnemen.
Koning Willem I
Na achttien jaar afwezigheid uit Nederland is alle kritiek op de Oranjes vergeten. Het lijkt alsof Nederland en Oranje-Nassau onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Willem Frederik mag zelfs staatshoofd worden van heel Nederland, omdat alle provincies van het land inmiddels zijn samengevoegd. Op 30 maart 1814 wordt hij ingehuldigd in de Nieuwe Kerk in Amsterdam. Maar het is dan nog niet meteen duidelijk welke titel hij krijgt. Wanneer Willem Frederik hoort dat Napoleon is ontsnapt uit de gevangenis van Elba en op weg is naar Nederland, volgt hij het advies op van zijn raadgevers en noemt hij zichzelf koning Willem I. Op 15 maart 1815 wordt het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden officieel geboren, bestaande uit het huidige Nederland en België.
Lees verder onder de foto.
Koning-koopman
Door zijn handelsgeest wordt koning Willem I ook wel koning-koopman genoemd. Hij wil de economie in het land herstellen en investeert in industrie en handel. Maar het bewind van koning Willem I wordt vooral getekend door de opstand van de Belgen, die het niet kunnen vinden met de koning. Op 4 oktober 1830 roepen ze de onafhankelijkheid van België uit en kiezen hun eigen koning: koning Leopold I van België. Koning Willem I accepteert hem niet als staatshoofd en doet nog negen jaar lang zijn best om hem van de troon te stoten. Wanneer dat niet lukt, erkent hij in 1839 toch de Belgische onafhankelijkheid. In 1840 doet Willem I afstand van de troon en geeft hij het stokje over aan zijn zoon: koning Willem II. Drie jaar later, op 12 december 1843 overlijdt Willem Frederik in Berlijn.
Meer lezen over de Nederlandse geschiedenis? Lees dan hier het verhaal van Willem van Oranje en het verhaal hoe de Oranje dynastie het overleefde na het overlijden van stadhouder Willem III.
Foto's: ANP / Publiek Domein
