Van protestantse traditie naar moderne liefde: hoe het geloof veranderde in Oranje-huwelijken

6 april 2025 · Leestijd 4 min

· · ·

Gedurende eeuwenoude tradities en strikte geloofsnormen, hebben de Oranje-huwelijken een transformatie ondergaan. Ontdek in dit artikel de intrigerende geschiedenis van de koninklijke huwelijken en de rol die geloof hierin speelt.

De koninklijke huwelijken van de Oranjes staan bij velen in het geheugen gegrift. Een belangrijk onderdeel op de trouwdag is de inzegening door een dominee in de kerk. Het bruidspaar vraagt op die manier om Gods zegen in het huwelijk. Theoloog Tom Mikkers neemt met Blauw Bloed de koninklijke huwelijken, en de rol die het geloof daarin speelt, onder de loep. "Bij een leuke relatie is het altijd zo dat er dingen zijn die je gemeenschappelijk hebt. De grote vraag is: hoort het geloof daar ook bij?"

Weerstand

Bij het Koninklijk Huis is geloof niet alleen iets persoonlijks. "Geloof heeft ook een publieke functie, het heeft ook met macht te maken", begint Tom Mikkers. "De Oranjes hebben gekozen voor het protestantisme." Om erachter te komen waarom dat is, gaan we terug de geschiedenis in. Willem van Oranje (1533-1584) is protestants opgevoed door zijn ouders. Op elfjarige leeftijd krijgt hij de titel Prins van Oranje en wordt hij op wens van keizer Karel V opgevoed aan het katholieke hof in Brussel.

Kijkersvraag: welke Oranje is het vaakst getrouwd?

Met het katholieke geloof heeft hij zichzelf vertrouwd gemaakt. Dat verandert door de aanpak van de Spanjaarden in de Tachtigjarige Oorlog. Willem is ertegen dat de Spanjaarden het katholicisme opdringen aan de samenleving, dat staat recht tegenover zijn tolerante houding. Ook in Willems latere huwelijken komt het protestantisme weer naar boven drijven. Dat geloof zal ook bij zijn opvolgers de boventoon voeren. Volgens Tom is sindsdien het "trouwen met een katholiek een grote rode vlag".

Twee ceremonieën, één huwelijk

We maken een sprong in de tijd na een periode van protestantse stadhouders, prinsen en koningen. "In de negentiende eeuw wordt het heel interessant. Dan heb je prins Willem, de latere koning Willem II, en hij gaat trouwen met Anna Paulowna, een Russische prinses", vertelt Tom Mikkers. Dat huwelijk wordt onder een belangrijke voorwaarde gesloten: dat Anna haar Russisch-orthodoxe geloof mag behouden. "In de kapel van het Winterpaleis in Sint-Petersburg wordt een Russisch-orthodoxe ceremonie gehouden. Daarna is er een protestantse eredienst in een zaaltje".

Protestantse partner

"Na Willem II zie je dat onze vorsten en vorstinnen heel keurig kiezen voor een protestantse partner", vervolgt Mikkers. Ook koninginnen Wilhelmina, Juliana en prinses Beatrix kiezen hiervoor, al gaan ze wel alle drie hun eigen weg. "Voor Wilhelmina is het geloof heel belangrijk: zij is geroepen door God. Ze is heel vroom, vertrouwd in de kerk en vindt dat heel belangrijk. Haar partner [prins Hendrik, red.] is een beetje op afstand. Bij Juliana gebeurt er iets anders, want zij raakt in de ban van een gebedsgenezeres, Greet Hofmans". En daar wordt het volgens de theoloog ook ingewikkeld in de liefde tussen koningin Juliana en prins Bernhard. "Je ziet dat er verwijdering ontstaat tussen die echtelieden en dat die relatie niet zo goed meer functioneert".

Lees verder onder de foto.

ANP-414016287 kopie — Prinses Beatrix en prins Claus knielen tijdens hun huwelijksdienst in 1966.

Graadmeter

In de jaren zestig doet de partnerkeuze van prinses Irene veel stof opwaaien in Nederland. Ze is verliefd geworden op de Spaanse prins Carlos Hugo en het stel verlooft zich. Het huwelijk wordt in die tijd als controversieel gezien: niet alleen omdat Carlos Hugo op wil gaan voor de Spaanse troon, maar ook omdat hij rooms-katholiek is. Die huwelijksaankondiging wordt door Tom Mikkers gezien als "een graadmeter om te testen of Nederland klaar is voor een Oranje-huwelijk van een protestant met een katholiek". De uitslag is duidelijk: in 1964 is dat nog niet het geval. "Prinses Irene wordt in het geheim katholiek en ze trouwt ook in Rome met Carlos". In het EO-programma Adieu God blikt Irene terug op dat besluit: "Ik vind niet dat je zoiets belangrijks voor een ander kunt doen om iemand te pleasen". Het huwelijk mondt in 1981 uit in een echtscheiding.

Lees verder onder de foto.

ANP-494295051 — Op 29 april 1964 trouwen prinses Irene en prins Carlos Hugo in de basiliek van Santa Maria Maggiore in Rome.

Katholieke koningin

In het begin van de 21ste eeuw komt er een grote verandering als het gaat over geloof in een koninklijk huwelijk, namelijk het huwelijk tussen prins Willem-Alexander en Máxima Zorreguieta. "Want Máxima is katholiek en dat mag ze ook blijven. Een absolute no go in de eeuwen hiervoor", zegt Mikkers. De verklaring hiervoor? "De tijd is ook veranderd. In onze tijd wordt gezegd: wij vinden verschillen heel mooi, dat kan ook heel krachtig zijn in een relatie. Dat is goed voor de liefde, dat je elkaars verschillen omarmt".